Kunst als motor voor verandering

en woorden, heb ik het liever over wat het is en wat het kan betekenen. Om uit te leggen wat community art is, gebruik ik graag de volgende omschrijving: het inzetten van kunstprocessen voor het aanpakken van maatschappelijke thema’s. Hiermee wil je een verandering in de samenleving teweegbrengen. Stel jezelf dan ook altijd te vraag wat er moet veranderen? Wat is er aan de hand en waarom is dit een probleem? Een veelvoorkomende aanname is dat community art zich per definitie in een wijk afspeelt, maar vraagstukken gaan vaak over grenzen van een wijk heen of spelen zich juist af op een heel specifieke locatie, zoals in een zorginstelling. Grote vraagstukken hebben vaak hun uitwerking in lokale problematiek: zo zorgt klimaatverandering lokaal voor wateroverlast. Een gevolg van oorlog is migratie en daarmee de opvang van statushouders. De economische crisis draagt bij aan (verborgen) armoede en groeiende ongelijkheid zorgt voor polarisatie en burenruzies. Vervolgens is de vraag: wie heeft last van dit probleem? Welke partijen zijn nodig voor verandering? Als een issue door velen als urgent gevoeld wordt, is er een voedingsbodem voor verandering. En hoe zorgt kunst of design voor die positieve verandering? Hierbij gaat het niet altijd om een concreet en tastbaar kunstwerk; vaak zit de kracht in een artistiek proces. Hierbij is kunst dus absoluut niet ondergeschikt aan het maatschappelijk doel, zoals vaak wordt gedacht. Kunst kan een grote bijdrage leveren aan verandering zodra het schuurt en de verbeeldingskracht uitdaagt. Dus: wat betekent community art nu precies? Kunstenaars, bewoners, sociale partners en andere betrokkenen pakken gezamenlijk een probleem aan. En de kracht zit ’m nu precies in de combinatie van kwaliteiten van al die verschillende partijen. Waar een sociaal werker soms vastloopt in de probleemgerichte reguliere methodes creëert kunst nieuwe ruimte en mogelijkheden. De sociaal werker snapt de achtergronden van de problematieken en de kunstenaar creëert in een creatief proces nieuwe (handelings)perspectieven. Daarbij heeft iedereen een eigen rol; zo zit een kunstenaar niet op de stoel van de sociaal werker en een bewoner niet op die van de kunstenaar. Je doet het dus niet alleen, sterker nog, het wordt juist beter als er meer partijen meedoen. Er is iemand nodig die het initiatief neemt en partijen uit andere domeinen opzoekt. Zet jij de eerste stap? www.communityartbrabant.nl JOOSJE DUINDAM (adviseur kunstbeoefening bij Kunstloc)