Iemand bracht me onlangs op de hoogte van de zomertrends op het gebied van de mannenmode. Sprezzatura, dat was echt een ding nu. Een manier van kleden die cool en hip is, maar er niet uit mag zien alsof er moeite voor is gedaan. Ik zocht het even op. Sprezzatura bleek afkomstig uit Het boek van de hoveling van Baldassar Castiglione. Deze zestiende-eeuwer, een Italiaan natuurlijk, boog zich in zijn boek over de vraag hoe een geslaagde hoveling zich moest gedragen. Daar kwam van alles bij kijken. Hij moest allerlei dingen kunnen en weten en onder de druk van al deze moetjes toch relaxt blijven en een achteloze, bescheiden indruk wekken. Vrij vertaald naar de mannenmode dacht ik aan dure maar verlepte shirts à la Kurt Cobain, met quasinonchalant net-uit-bed-haar waar je dan wel van die speciale gel voor nodig hebt. Nee, nee, ik zag het helemaal verkeerd.
De modeman liet me plaatjes zien. Het waren uiterst gesoigneerde Italianen die in kleurrijke jasjes, hoogwaterbroeken en zorgvuldig gekamd haar over een of andere piazza paradeerden, de sokjes perfect op de outfit afgestemd. Ik heb een tijd in het wereldje rondgehangen, dus dat de mode er onnavolgbare wetten op na houdt wist ik al, en dit was er weer zo een. Hoezo nonchalant? Dit zag er niet moeiteloos uit, en al helemaal niet bescheiden. Dit zag eruit als uren voor de spiegel staan om andere mannen af te troeven die minder fingerspitzengevoel hebben voor het oprollen van broekspijpen en het vouwen van pochetjes.
De belangstelling voor pochetjes waaide over, maar die Italiaan met zijn boek bleef me bij. Ineens was sprezzatura overal. Letterlijk – kennelijk vonden meer schrijvers het een leuk woord – en figuurlijk. Om me heen zag ik plots allemaal mensen die quasinonchalant succesvol liepen te zijn. Ik moest denken aan Buddy Kane, de glibberige makelaar uit American Beauty met zijn levensmotto: “In order to be successful one must project an image of succes at all times.” Ik huiverde. Zelf herken ik meer in de door Annette Bening gespeelde Carolyn en haar mantra: “I’m gonna sell this house today.” Vastberaden om net zo succesvol te zijn als Buddy trekt ze haar mantelpakje uit, haar poetshandschoenen aan, om als een maniak het hele huis te schrobben. De kijker ziet bloed, zweet en tranen, maar als de eerste optionele kopers aanbellen, is alles gladgestreken en lacht Carolyn haar big American smile. Ze verkoopt het huis niet en krijgt een zenuwinzinking.
Veel dingen kosten me nogal wat moeite, maar ik heb zo’n vermoeden dat anderen dat niet doorhebben. Houden zo, zei mijn vader ooit. Ik weet het niet, we kunnen er ook gewoon eerlijk voor uitkomen. Zoals mijn vriendin Dolly uit Tennessee altijd zegt: “It takes a lot of time and money to look this cheap.” Lekker moeiteloos en nonchalant toegeven dat je ergens heel veel moeite voor hebt gedaan. Da’s pas sprezzatura.