Alsof kunst een droom was

Een jaar geleden schreef ik over het Mystetskyi Arsenal, een van de grootste kunstinstellingen in de Oekraïne, gehuisvest in een voormalig militair complex in Kyiv. Vanwege de stroomuitval zijn de openingstijden inmiddels beperkt tot 21 uur per week. Bezoekers moeten rekening houden met luchtaanvallen: ‘Als het luchtalarm klinkt, wordt de tentoonstelling gesloten. Je kunt dan naar de dichtstbijzijnde schuilkelder bij het Slavyplein.’

Als het luchtalarm klinkt, wordt de tentoonstelling gesloten

Vanaf november 2022 zijn de monumentale ruimtes van het Mystetskyi gevuld met de tentoonstelling Heart of Earth. De titel verwijst naar Oekraïne als graanschuur van de wereld en de driehoeksrelatie van aarde, mensen en voedsel. Het vertrekpunt voor de tentoonstelling waren de gruwelijke hongersnood – de Holomodor – en de ecologische vernietiging in de Sovjetperiode.

Door Poetins oorlog kreeg het thema een nieuwe urgentie. Uit de inleiding tot de expositie: ‘De havenblokkades, het verbrande graan, en de verwoeste en vergiftigde aarde in Oekraïne hebben, als de vleugelslag van een vlinder, vergaande gevolgen op andere plaatsen’.

Palianytsia van Zhanna Kadyrova. foto Oleksandr Popenko © Mytsetskyi Arsenal

Een van de deelnemende kunstenaars is Zhanna Kadyrova. Ze gaf haar bijdrage de titel Palianytsia, Oekraïens voor brood. Op een lange, met een smetteloos wit kleed gedekte tafel liggen grijsbruine stenen die als broden zijn aangesneden. Kadyrova vluchtte na het begin van de oorlog met haar familie uit Kyiv naar de regio Transkarpatië. In de snelstromende bergrivieren vond ze de stenen die haar op het idee brachten voor dit kunstwerk.

In Transkarpatië vond ze ook zichzelf terug: ‘In de eerste twee weken van de oorlog leek het alsof kunst een droom was. Alsof ik alle twintig jaren van mijn professionele leven alleen maar in mijn slaap had beleefd. Alsof kunst volledig machteloos en vluchtig was in vergelijking met de genadeloze militaire machinerie die vreedzame steden en mensenlevens vernietigt. Nu denk ik daar anders over: ik zie dat elk artistiek gebaar ons zichtbaar, en onze stemmen ons hoorbaar maakt!’

Alle inkomsten uit Palianytsia, zoals honoraria, licenties en verkoop, komen ten goede aan het Oekraïense leger en de oorlogsslachtoffers. Het project leverde al meer dan 160.000 euro op.

Zie voor de digitale versie van Heart of Earth: https://artarsenal.in.ua/en/vystavka/heart-of-earth/