Het wil maar geen zomer worden in Heerlen. Culturele zomer, wel te verstaan. Jarenlang scheen er een waterig zonnetje dat soms net even iets feller leek te schijnen. Inmiddels valt er motregen. En de voorspellingen zijn niet bepaald rooskleurig. Dat zorgt voor verdeeldheid en teleurstelling bij cultureel Heerlen. Schunck-directrice Christie Arends lijkt het eerste slachtoffer te worden.

De vooruitzichten waren nog wel zo goed. De gemeente investeerde de afgelopen jaren een godsvermogen in cultuur. In 2011 en 2012 bezuinigden alle gemeentes in Nederland op cultuur. Behalve Nijmegen en Heerlen. Resultaat? Meer cultuurparticipatie, zo blijkt uit onderzoek. Cultuurtempel Schunck maakte prestigieuze en gewaagde exposities, maar directeur Stijn Huijts vertrok naar het Bonnefanten in Maastricht. Christie Arends werd zijn opvolger en stak haar ambities niet onder stoelen of banken. In een interview met het lokale blog ZwartGoud zei ze: “Ik programmeer vanuit de gedachte […] dat je een maatschappelijke verantwoordelijkheid hebt. Schunck is immers een maatschappelijke instelling, het is van het volk”.

Onlangs opende Schunck de eerste door Arends gecureerde expositie: VANHEISTINHEERLEN. Centraal staan het werk van modemaakster Monique van Heist én de modegeschiedenis van warenhuis Schunck. De twee komen samen in de vitrine van Schunck en in de brochure bij de expositie waarin markante Heerlenaren worden gekleed door Van Heist. In de expositie zelf raken beide elkaar nauwelijks. Daar vormen het werk van Van Heist en de terugblik op mode bij het voormalige warenhuis Schunck twee aparte werelden. Jammer, maar desalniettemin een verdienstelijke poging. Arends koppelt er populaire cultuur, kunst en de geschiedenis van de stad aan elkaar en toont zich daarmee maatschappelijk betrokken en verbonden met haar omgeving.

Intussen heeft Arends het bepaald niet gemakkelijk bij Schunck. Er moet (veel) meer bezuinigd worden dan bij haar aanstelling bekend was. Bovendien is Schunck niet alleen kunstinstelling, maar ook bibliotheek, muziekschool en filmhuis. Dat is lastig managen.

Dat er gereorganiseerd en gesaneerd moest gaan worden, wist Arends van te voren. De indirecte manier van communiceren van de Heerlenaar maakt het er voor de assertieve Rotterdamse niet eenvoudiger op. Ze is eigenwijs, maar haar deur staat altijd open. Toch blijft ze iemand van ‘daarboven’ en dat zorgt in Heerlen nu eenmaal voor een initieel wantrouwen. Nu er bezuinigd moet worden en donkere wolken de culturele lente bedreigen, worden de stellingen betrokken.

Tijdens de laatste Cultuurbrouwerij, de maandelijkse debatavond in Heerlen, bereikte het vingerwijzen een eerste dieptepunt. Blogger Marco Smeets vatte de bijeenkomst bondig samen op Facebook: “Het negativisme over alles dat ‘anders’ was. Zo narrow minded. Totaal geen ruimte voor een inhoudelijke discussie, ook omdat ze geen idee hadden wat er daadwerkelijk speelt buiten hun eigen gezichtsveld. Ik twijfel sindsdien aan de betrokkenheid van die mensen omdat die niet verder reikt dan hun eigen ‘ding’. Als ze daadwerkelijk betrokken zijn, staat het belang van Schunck voorop en niet enkel dat van hun eigen plekje binnen de organisatie.”

Een tweede dieptepunt was de spotprent van Christie Arends achter de kassa van haar eigen kunstsupermarkt. Circuleerde al weken op het internet en intern binnen Schunck. Het Limburgs Dagblad plaatste de foto donderdag 25 april paginagroot.

Smakeloos?

Zeker. Nergens voor nodig ook, want in het artikel ‘Onrust in en rond Schunck’  dat erbij hoort bericht LD-verslaggever Wiel Beijer genuanceerd over de situatie bij Schunck. Hij laat er geen misverstanden over bestaan: zowel binnen als buiten de organisatie van Schunck is er weerstand tegen en kritiek op het beleid van Arends.

Intussen schitterden allerlei kopstukken van cultureel Heerlen door afwezigheid bij de opening van VANHEISTINHEERLEN. Een teken aan de wand? Vast. Maar als Heerlen de basis van de ‘culturele lente’ van de laatste jaren wil behouden, zullen bruggen gebouwd moeten worden. Er moet weer met elkaar gesproken, naar elkaar geluisterd moeten worden. Met open vizier. Het slachtofferen van Arends is in ieder geval niet de oplossing. Daarmee zijn de forse gemeentelijke bezuinigingen op cultuur niet van de baan.

Nee, cultureel Heerlen recht liever de rug en nodigt Arends uit op de koffie. Doe het op zijn Limburgs: met een stuk kruisbessenvlaai erbij.

THEO PLOEG