De voetstappen van Mahler 

Ooit omschreven als uitzonderlijk talent hoort bariton Raoul Steffani tot de gearriveerde en veelgevraagde zangers in Europa. De komende maanden is zijn stem ruimschoots te horen op de Nederlandse podia.  

Muziek

‘De liederen van Schumann zijn heel belangrijk geweest in mijn ontwikkeling als zanger. Ik hoorde ze voor het eerst toen ik zeventien was. Daar is mijn liefde voor het lied ontstaan. In die tijd dacht ik: als ik ooit één keer in het Concertgebouw mag zingen, dan heb ik het wel gemaakt. Niet veel later zong ik er drie keer achter elkaar. En sindsdien heb ik er elk jaar minstens twee concerten. Dat blijft elke keer speciaal. Naast de akoestiek of de plek gaat het me ook om de historie. Om de geschiedenis op het podium, wat zich daar heeft afgespeeld. Zo’n podium ademt de tijd. Ik heb een tijd in Wenen gewoond, het is natuurlijk onvergelijkbaar, maar in Oud-Zuid voel je nog een beetje wat je in Wenen in de hele stad voelt. De voetstappen van Gustav Mahler bijvoorbeeld.

Als ik echt een muziekstuk moet kiezen, dan de opera Die Walküre van Richard Wagner. Ik heb die inmiddels een stuk of twaalf keer gezien. De muziek is in Die Walküre zo sterk verbonden met de emotie, er is zoveel dramatiek. Ik ken ook mensen die het verschrikkelijk vinden. Ik vind het echt prachtig.’

Boeken

‘Ik zou graag veel meer willen lezen. Maar ik merk dat ik onderweg in het vliegtuig of in de trein niet de rust heb om te lezen. Want dan moet ik vaak nog van alles regelen. Ik lees op dit moment Zauber der Stille van Florian Illis – ondertitel Casper David Friedrichs Reise durch die Zeiten. De schrijver stelt de schilderijen van Friedrich in een historisch perspectief; dus de tijd waarin ze ontstaan zijn. Dat spreekt me erg aan. Daarom heb ik ook alles gelezen van de Duits-Oostenrijkse historica Brigitte Hamann. Ze schreef over Oostenrijk en Wenen toen ik daar woonde, maar ook over Bayreuth waar Wagner leefde. Haar boeken gaven me verdieping in mijn omgeving. Ik lees graag in het Duits, dat geldt ook voor Die Welt von Gestern van Stefan Zweig, waar ik in het begin even aan moest wennen maar dat ik uiteindelijk fascinerend vond. Heel mooi hoe hij de ondergang van het Habsburgse keizerrijk laat zien en hoe Europa door twee wereldoorlogen in vijftig jaar totaal veranderde. Voor hem was de kunst het hoogst haalbare. Evengoed is het een ontroerend en verdrietig boek.’ 

Film

‘De wereld van de muziek slurpt me zo op dat er weinig tijd overblijft voor andere kunsten. Op Netflix zag ik een mooie serie genaamd Les Combattants die vier vrouwelijke personages volgt in de Eerste Wereldoorlog. Een non, een prostituee, een vluchtelinge en een ondernemer vechten allemaal uit persoonlijke overtuiging tegen onrecht. Heel spannend, die serie heb ik wel in een paar dagen uitgekeken.’ 

Theater 

‘In het theater luister ik vooral naar muziek, al hou ik ook van toneel. Ik vind het leuk om collega’s te horen en daar geïnspireerd door te raken. Al kan ik ook genieten van een strijkkwartet. In Wenen ging ik wel drie keer per week naar de opera. Terwijl ze er een stuk of vijftig spelen. Niet te vergelijken met Nederland. Ik heb geweldige zangers gehoord, zodanig dat ik een beetje huiverig ben om die opera’s ergens anders nog eens te horen. Uit angst dat het tegenvalt. 

Ik ben regelmatig in Londen, München en Stockholm en daar probeer ik altijd een opera mee te pikken. Ik hou wel van less is more, moet ik zeggen. Ik heb – ondanks Wagner – niet per se heel veel spektakel nodig. Natuurlijk wordt bij Wagners Walküre alles uit de kast gehaald, zeker in de derde akte. Daar heb je geen koor of bombastische scènes en gaat het om de band tussen twee mensen. Dat raakt me meer dan een enorm spektakel.’ 

‘In Stockholm zag ik de theaterversie van Peer Gynt in een heel moderne, abstracte enscenering. Binnenkort zing ik het stuk van Grieg in het Concertgebouw. Ik denk niet dat het publiek er veel van zal merken, maar ik heb door dat theaterstuk een dieper inzicht in het personage Peer Gynt gekregen.’ 

Architectuur

 ‘Als ik in een nieuwe concertzaal of operahuis moet zingen, ga ik altijd vroeg om ze van alle kanten te bekijken. In Stockholm is het gebouw van de Koninklijke Opera (Kungliga Operan) prachtig. De akoestiek is misschien iets minder dan het Concertgebouw, maar het ziet er vooral binnen fantastisch uit door een overdaad aan ornamenten en loges. De connectie met de historie maakt voor mij het verschil. Stel je voor, in het Theater an der Wien in Wenen woonde Beethoven een poos en gaf er zijn eerste concert. Emanuel Schikaneder, de theaterdirecteur en acteur die het libretto voor de Zauberflöte schreef, had er een eigen ingang om de hoek.  Er zijn veel grote stukken in première gegaan waaronder dus Mozarts Zauberflöte. Het is net gerenoveerd en wordt nu heropend. Ik verheug me al om er weer te zijn!’

foto Dana van Leeuwen

Bariton Raoul Steffani (Sittard, 1992) won vorig jaar de Nederlandse Muziekprijs. In oktober zingt hij in het Concertgebouw en is hij te horen bij de afsluiting van Festival Vocallis. In november brengt hij het Deutsches Requiem van Brahms in de Sint Christoffelkerk in Roermond. 

raoulsteffani.com, festivalvocallis.nl