Een geborduurd stripverhaal

ontscheping uit de geschiedenis. D-Day, de beslissende dag in de Tweede Wereldoorlog, had dus net zo goed als Debarquement Day geboekt kunnen worden.   Van een primeur was echter geen sprake. Bijna 900 jaar eerder was er ook al een grootscheepse militaire oversteek over het Kanaal. Al voer het konvooi toen de andere kant op, van Frankrijk naar Engeland. De herinnering daaraan is verankerd in een van de grootste kunstwerken uit de Europese geschiedenis. Toen graaf Harold van Wessex zich in 1066 als zwager van de kinderloos overleden koning Edward de Engelse kroon toe-eigende, waren aan deze kant van het Kanaal de rapen gaar. Vooral bij hertog Willem van Normandië. En hij had er alle reden voor; de troon was hem twee jaar eerder door koning Edward zelf toegezegd. Couppleger Harold was indertijd zelfs de boodschapper die hem het heuglijke nieuws was komen vertellen. ‘Historische naamdragers volop, in deze contreien, de laatste vooral in maffiafilms’ Het eerste Normandische stadje dat in juni 1944 de dag na D-Day door geallieerde troepen werd bevrijd was Bayeux. Het zo’n tien kilometer landinwaarts gelegen plaatsje was en is vooral bekend vanwege het Tapijt van Bayeux: een bijna 64 meter lange strook textiel met het met naald en garen opgetekende verhaal van de oversteek van Willem van Normandië in 1066 om de staatsgreep van Harold teniet te doen. Willem had er werk van gemaakt: hij liet tienduizend manschappen inschepen in naar schatting 700 sloepen. Opdrachtgever van het tapijt was bisschop Odon van Bayeux, Willems halfbroer die meevocht aan de Slag bij Hastings, waar Harolds leger in de pan werd gehakt. Dat Odon zichzelf als knotszwaaiende cavalerist heeft laten vereeuwigen op het doek, geeft het doek de geur van oorlogspropaganda. Maar het Tapijt van Bayeux is toch vooral een journaal in de vorm van een geborduurd stripverhaal; ook ongeletterden konden zo kennisnemen van Willems overwinning. De summiere Latijnse tekst op het doek fungeert als aftiteling: zie hier de helden van dit verhaal.  De dag na de strandwandeling gingen we naar Bayeux om het tapijt te zien, een ervaring die ik iedereen aanbeveel. En niet omdat ik bij het zien van dit meesterwerk even van mijn apropos was.  Wie, zoals ik, een weinig courante voornaam heeft, staat altijd weer te kijken als er een naamgenoot opduikt. En dat is precies wat er gebeurde, daar, in Bayeux, in dat watkrakkemikkige museum, voorheen een seminarie. Op het 64 meter lange doek dook drie maal de naam Wido op; na enig speurwerk bleek het om graaf Guy I van Ponthieu te gaan, een vazal van Willem van Normandië – die zich na de historische oversteek Willem de Veroveraar liet noemen.  Waar Willem op het doek Guillaume heet, wordt Guy van Ponthieu hier Wido genoemd, wellicht om hem te onderscheiden van Guillaume. Zo bezien heeft mijn eigenste vader, die ook Guillaume heette, mij naar hem genoemd. Hoe het zij, in de middeleeuwen was Wido een vaak voorkomende Germaanse naam. Een in de strijd tegen de Moren gesneuvelde generaal van Karel de Grote heette Wido, om maar een voorbeeld te noemen.   In het Italiaans verandert de naam trouwens in Guido, in het Siciliaans wordt het Vito. Historische naamdragers volop, in deze contreien, de laatste vooral in maffiafilms.  Hoewel uitdrukkelijk verboden heb ik mijn naamgenoot toch maar gefotografeerd, daar in Bayeux. Zonder flits, dat wel. Zie die Wido daar zitten shinen op dat groene paard, in dat indrukwekkende, in een geklimatiseerde lichtbak opgespannen stripverhaal.  WIDO SMEETS Graaf Wido I van Ponthieu op het Tapijt van Bayeux (detail). foto ZOUT