Het zachte van de nacht - Annemiek Mommers fotografeert de nacht

het bijna 12000 jaar oude Bialowieza bos, ingeklemd tussen Wit-Rusland en Polen. Het is het oudste oerbos van Europa, er spelen zich veel sprookjes af, en oude volksverhalen. De voorstelling, herinnert Mommers zich, nam haar mee ‘naar het oergevoel van wat natuur zou moeten zijn, naar het binnenste, naar zijn intelligentie. Het voelde als thuiskomen.’ Annemiek Mommers (Eys, 1972) is, zegt ze, altijd op zoek naar een andere wereld dan de wereld die je met het blote oog tot je neemt. ‘Als fotograaf zie je vaak al andere dingen dan anderen. Nog liever laat ik iets zien wat anderen helemaal niet zien. Bijvoorbeeld? Wat zich onder de grond bevindt. Meer in het algemeen: een wereld die we niet kennen, maar die er wel is.’ ‘Je hebt het licht nodig om het donker te kunnen zien’  Door de film van Lukács & Broersen richtte die fascinatie zich op het bos. ‘Wat speelt zich daar ’s nachts allemaal af? En wat gebeurt er als je dat zichtbaar maakt?’ Dat laatste viel aanvankelijk nogal tegen. Ze zette de sluiter op 15 of 20 minuten, ‘maar dan zie je dus nog steeds niets. Alleen maar grijs. Als je de sluiter maar lang genoeg open zet, wordt het vanzelf weer dag.’ Op een andere plek misschien, waar licht tussen de bomen doorschijnt? Via een oproep op LinkedIn kwam ze in contact met bioloog Patrick van Veen. Als ze niet alleen was, zou ze zich meer op haar gemak voelen en zich dieper het bos in wagen. ‘Toen hij in het Vijlenerbos zijn zaklantaarn op een groep dennen richtte, wist ik: dit is zoals ik het wil laten zien. Je hebt het licht nodig om het donker te laten zien.’ >> foto Annemiek Mommersfoto Annemiek Mommersfoto Annemiek Mommersfoto Annemiek Mommers Van natuurfotografie weet Mommers weinig. Ze gaat nergens achteraan, het is wat ze tegenkomt. Ze zet haar statief op en fotografeert wat ze heeft opgemerkt, bijgelicht door een zaklantaarn. ‘Soms heb ik genoeg aan de maan. Als er sneeuw ligt bijvoorbeeld.’ Wat haar tijdens haar tochten door de Limburgse en Belgische bossen – ‘de meeste zijn niet zo groot, eigenlijk zijn het postzegels’ – opviel, is dat het vaak minder stil is dan je zou verwachten. Minder donker ook. Door vliegtuiglawaai, en lichtvervuiling.   De mooiste herinneringen heeft ze aan de nachten toen het hard waaide of stormde. En: hoe donkerder, hoe beter; de angst van weleer is verdwenen. ‘Zodra ik er ben, is het alsof ik thuiskom. Het is een bijna-spirituele ervaring.’  Nu ligt er het boek De dag dat ik de nacht in liep, waarin ze drie jaar van nachtelijke expedities heeft vastgelegd. Met het zwart van de nacht als decor, in full colour. Ze heeft er mooie teksten bijgeschreven over hoe het bos tot leven komt, en hoe zich daar een wereld openbaart waarvan we het bestaan niet kennen, hooguit vermoeden. In het zachte van de nacht vliegt een heks voorbij, gehuld in een gouden mantel. Er is een stairway to heaven, een witte berk met op meetkundige afstand van elkaar zwammen, als treden, langs hier kun je naar boven. Even verderop ligt een enorme deken van varens, verwachtingsvol, tot een handvol nimfen tussen de bomen opdoemt om zich hier neer te vlijen. Ginds staat een groep zwart omlijnde dennen, Giotto kwam hier net voorbij, samen met Roger Raveel. Er is een open plek in het bos waar een deel van de sterrenrijke hemel is neergestort. Je oog valt op een ringvormig gat in de grond, als een smaragdgroene vijver. Hoe graag zou je je er overheen willen buigen, om erachter te komen wie het is die je vanuit de weerspiegeling van de nacht in de ogen kijkt.  Annemiek Mommers, De dag dat ik de nacht inliep. Foto’s en tekst: Annemiek Mommers. Ontwerp: Andrea Bertus. Druk: Drukkerij Walters, Maastricht. Te koop via info@annemiekmommers.nl. De dag dat ik de nacht inliep. Foto-expositie en boekpresentatie. Op 06 & 07.09 van 10 tot 17 uur in HX Hoogcruts in Noorbeek. annemiekmommers.nl