Onze zomervakantie dit jaar was niet anders dan andere jaren voor wat betreft de stapels boeken die we op de dag van vertrek achter in de auto stouwden. Een mix van page turners, fictie en stof tot nadenken. Terwijl we rondtrokken door noordwest en -oost Duitsland lukte het ons, mede dankzij het alternerend droeve en blijde weer, om geen enkele pagina ongelezen te laten.
The truth is out there van socioloog Jaron Harambam pleit met zijn fascinerend verhalenboek voor meer aandacht voor het zoeken naar de waarheid. Eternal van Steven Belleghem schetst een toekomstige wereld, waarin totale controle over individuen eeuwig leven mogelijk maakt. De verfilmde orwelliaanse roman De Cirkel van Dave Eggers toont een door sociale media overwoekerde maatschappij, waarin het opgeven van alle privacy het uitgangspunt is.
Tot mijn verbazing brachten deze drie boeken tezamen mij tot verdergaand besef, dat ik de keuzes in mijn leven meer maak op basis van algemeen sociaal-maatschappelijk gewenst of opgelegd gedrag, dan op eigen vergaarde kennis, inzichten en intuïtie. Ofwel, dat ik die keuzevrijheid vaak niet heb en dat dit hoofdzakelijk komt door main stream media en regelgeving waar ik wel eens vraagtekens bij zet. Niet optionele digitale systemen die veelal door commerciële partijen worden opgelegd en de wens om de heilige graal van eeuwig leven zonder ziektes tot ultiem maatschappelijk doel te verheffen.
Je kunt deze drie boeken lezen als ‘verontrustend’ en ‘angstaanjagend’. Als eeuwige optimist blijf ik echter geloven dat we ook gezamenlijk andere keuzes kunnen, en waar nodig zullen maken. Essentieel daarin is dat we collectief zelf onze zintuigen scherpen en zelf blijven denken en dat niet overlaten aan Mark, Hugo, Alexa of Siri.
Op de terugweg bedacht ik dat het heerlijk sturen over landwegen in de toekomst mij waarschijnlijk door kunstmatige intelligentie ook letterlijk uit handen zal worden genomen. Of zou ik dat toch nog zelf mogen kiezen?
HANS GUBBELS
Hans Gubbels is directeur van Discovery Museum in Kerkrade.
Dit artikel is onderdeel van &PAPER en valt buiten de verantwoordelijkheid van de ZOUT hoofdredactie.
