De topstukken van het Rijksmuseum, het Louvre en het MoMA kennen we. Hoe zit het met de meesterwerken dichter bij huis? Zoals de eikenhouten archiefkast van Pierre Cuypers in het Cuypershuis in Roermond.
Architect en ontwerper Pierre Cuypers (1827-1921) liet een gevarieerd en omvangrijk oeuvre na. Meest bekend zijn de neogotische bouwwerken, waaronder het Rijksmuseum en Centraal Station in Amsterdam en Kasteel de Haar in Utrecht. In het voormalige woonhuis en atelier van Cuypers, het huidige museum Cuypershuis in Roermond, zijn andere creaties te bezichtigen: schilderijen, sculpturen, tekeningen, sjablonen en meubels.
Opvallend in de collectie is een eikenhouten archiefkast uit 1860. De ruim twee meter hoge kast is gemaakt van massief eikenhout maar oogt elegant door de smalle, hoge poten. Daarnaast bevat de kast verfraaiingen in de vorm van uitsneden en schilderingen.
De bovenste helft van de kast doet denken aan een neogotische kapel. Die is opgedeeld in traveeën en voorzien van een schuine daklijst met kantelen, hogels en kruisbloemen. De onderste helft toont een twaalftal schilderingen, verdeeld in twee partijen van zes. Deze zijn gemaakt door de Roermondse schilder Joseph Lücker, die vanaf het begin werkzaam was in Cuypers’ atelier.
Op elke afbeelding zijn drie of meer personen te zien in een geënsceneerde setting. De kleuren zijn sober maar helder en de figuren sterk omlijnd. De afbeeldingen tonen de samenwerking van de Artes Liberales – de vrije kunsten – en de Artes Mechanicae – de ambachten en technieken. Volgens Cuypers diende een goede architect beide te beheersen.
De opdracht voor de kast werd gegeven door baron Etienne van Zuylen van Nijevelt, de toenmalige eigenaar van Kasteel de Haar. Het veelvuldige gebruik van zuil- en ruitmotieven verwijst hiernaar. De zuilen staan symbool voor baron Van Zuylen en de ruitjes, of beter gezegd schildjes, voor zijn echtgenote Hélène de Rothschild. Toch heeft de archiefkast het atelier in Roermond nooit verlaten. De reden hiervoor is onbekend.
Feit is dat Cuypers met deze kast een knap staaltje vakmanschap afleverde. Op het ijzeren hang- en sluitwerk na, zijn er geen spijkers of schroeven aan te pas gekomen. Waar vind je dat nog in deze tijd?
Onlangs verscheen er een nieuwe biografie over Pierre Cuypers. Het gelijknamige boek, geschreven door biograaf Wies van Leeuwen, werd uitgegeven door WBOOKS en is onder meer te koop in het Cuypershuis.