Een verruimde blik

De installatie van Gabriel Lester (Amsterdam, 1972) in Kunstencentrum Z33 in Hasselt lijkt op het eerste gezicht niet erg veel te zeggen te hebben. De verrassing – en daarmee het inzicht – komt pas aan het einde.
De installatie is te zien in twee huisjes van het voormalige Begijnhof waarin Z33 gevestigd is. De huisjes werden vroeger gebruikt door de Provinciale Bibliotheek. Om meer opslagruimte te creëren werd de verdieping eruit gesloopt. Nadat de boeken waren verhuisd naar de naastgelegen nieuwbouw restten twee hoge, onttakelde ruimtes. Een meter of drie boven de grond, waar ooit een solide vloer geweest moet zijn, hangen nog de radiatoren.
Het is een ruimte waarvan de werking niet valt te negeren. Diagonaal door de twee huisjes heen legde Lester, in samenwerking met architect Arnaud Hendrickx, een loopbrug die de begane grond met de verdwenen eerste verdieping verbindt. In één van de huisjes beweegt een kroonluchter langzaam op en neer, alsof hij wanhopig op zoek is naar zijn oude hoogte. Het schijnsel zet de ruimte in steeds ander licht.
De titel van de installatie is ‘ProMotion’, letterlijk ‘voor beweging’. Tja, beweging, dat is een breed begrip. De luchter beweegt en wij ook als we de installatie bekijken, maar dat geeft nauwelijks een aanknopingspunt. De titel slaat ook op promotie in de betekenis van sociale stijging, aldus het informatieblad ter plekke. Die stijging is natuurlijk de loopbrug en de luchter. Maar sociaal? Ik heb een verblijf op de eerste verdieping nooit als sociale stijging beschouwd.
De clou van het werk komt aan het einde van de loopbrug. Wat daar precies gebeurt ga ik niet vertellen. Laat ik volstaan met de mededeling dat het een soort theatervoorstellinkje is. Ook dan is het niet leuk om de plot te verklappen. Nou, goed dan, één tipje van de sluier nog: het heeft te maken met licht en beweging, waardoor je dezelfde scène in steeds ander perspectief ziet. De wereld om je heen is nooit hetzelfde: als in de grot van Plato is wat je ziet afhankelijk van de lichtbron en je standpunt.
Met dat besef ziet ook de rest van de installatie er anders uit. Als je van boven terugkijkt lijkt de loopbrug plotseling een gang in de bioscoop of het theater. De luchter is niet meer gewoon een bewegende lamp. Het schijnsel is onderdeel geworden van een steeds veranderende werkelijkheid. Een kleine metafysische blikverruiming.

Gabriel Lester, ProMotion. Kunstencentrum Z33,Hasselt, t/m 30 augustus. Zie www.z33.be.