Een snor, een grote ziekenfondsbril en een rood mutsje à la Harry Slinger. Daaronder witte sokken boven een te korte lange broek en een jas in zuurstokkleuren, zoals je die in de jaren tachtig kon kopen bij Zeeman.
Het is het clowneske alto-uniform van nu. Morgen kunnen we er smakelijk om lachen, maar vandaag dragen we zo uit dat we ons lekker niet conformeren aan wat dan ook. Het is hoe mode werkt: we denken uniek en alternatief te zijn, maar in werkelijkheid zijn we onderdeel van een kudde meelopers. Mode lijkt op massahypnose, of erger, -psychose.
De dubbelexpositie Mirror mirror – mode & de psyche in ModeMuseum (MoMu) in Antwerpen en Museum Dr. Guislain Gent (in een voormalig psychiatrisch ziekenhuis) gaat over de connectie tussen mode, psychologie, zelfbeeld en identiteit. ‘Mode kan een belangrijke rol spelen om dwingende schoonheidsidealen te doorbreken’, lezen we. Maar nergens valt te lezen dat juist mode ook heel dwingend kan zijn.

Ontwerp van Rei Kawakubo voor Comme des Garçons, herfst-wintercollectie 2017-18. foto Josh Olins
Wel lezen we dat social media vaak een bron zijn voor problematische schoonheidsidealen – met dank aan de filters die het selfie-gelaat op allerhande wijze kunnen verfraaien, waardoor we allemaal hetzelfde perfecte cyborg-gezicht krijgen. Weg diversiteit, lang leve de uniformiteit.
De ontwikkeling heeft verontrustende psychologische effecten en werken onzekerheden, vooral bij jongeren, in de hand. De grillige, weinig begerenswaardige asymmetrische modellen die hier ook getoond worden, zoals die van de Japanse Rei Kawakubo, lijken gezonder voor het zelfbeeld.
De cyborg of avatar maakt als surrogaat mannequin een flinke groei door, ook als alternatief voor liveshows die door corona niet mogelijk waren. Behalve een stoet traditionele modepoppen zien we in Mirror mirror ook een game-achtige video, waarmee modehuis Balenciaga in 2021 de herfstcollectie lanceerde. Ontwerper Walter Van Beirendonck maakt, zo leren we, al veel langer gebruik van de avatar, zijn Puk Puk.
Een ander lid van De Antwerpse Zes (het gevierde clubje modeontwerpers uit de Sinjorenstad ) is Dirk Van Saene. ‘I feel perfectly terrible’ heet zijn tragikomische sculptuur, een alternatieve etalagepop met de handen voor de ogen geslagen. De man worstelt duidelijk met het leven, maar ook met het maatpak dat hij aan heeft.
Genoemde Rei Kawakubo probeert zich in te beelden hoe de ‘alto’ er in de 18e eeuw kan hebben uitgezien. Het resultaat is een soort gepantserde jas, rijk gedrapeerd met ruches. Misschien wordt het wel hét alto-tenue van 2023.
Mirror mirror – mode & de psyche. Van 8.10 t/m 26.2 in MoMu Antwerpen en Museum Dr. Guislain Gent. momu.be