Worteltimbaaltjes

Stomverbaasd was ik toen ik hoorde dat er zwarte peentjes bestonden. Nog gekker werd het toen bleek dat ze ook spierwit konden zijn. Inmiddels is het wortelhoekje in De Historische Groentehof een kleurenfestijn waaraan ik veel plezier beleef. En dan te bedenken dat de eerste peentjes helemaal niet oranje waren. Vroeger waren worteltjes rood, paars of zwart. De bakermat lijkt Afghanistan, maar de bron van de wortel is echter met raadsels omgeven. Zo komt de wortel voor in een lijst van groenten van de Koninklijke tuin van Babylon, 800 voor Christus.
Ruim 2000 jaar voor onze jaartelling aten mensen al wortelen. De eerste teksten van wortelen zijn van 200 voor Christus van Athenaeus. Maar er is een hiaat van vele eeuwen tussen de eerste Griekse geschriften en de verdere Europese verslagen over de wortel. Pas in de 13e eeuw verschenen weer teksten over wortelen die gekweekt zijn in tuinen in Duitsland en Frankrijk, ze beschreven rode, paarse en gele soorten. De eerste oranje wortelen zijn in Hoorn rond 1600 gecultiveerd uit gele wortelen, over heel Europa werden ze Hoornsche wortelen genoemd. Oranjegezinde kwekers leverden deze wortel als officiële koninklijke groente aan het Huis van Oranje.
De Belgische Witte peen werd in 1831 door een tuinder bij toeval in het wild ontdekt, net zoals de Romeinen 2000 jaar eerder ook al deden. De wortel is spierwit, maar hij heeft de neiging om eenderde boven de grond uit te steken. Daar kleurt hij groen op. Ik vind dit een prachtig gezicht, een plaatje dat zo van een schilderij van een van de oude meesters weggelopen kan zijn. De Belgische Witte is een hele fijne peen voor wortelstamp. Tip: voeg een kwart pastinaak bij de aardappelpuree voor de wortelstamp.
In oude receptenboekjes uit de 17e en 18e eeuw kom ik recepten tegen als “geele gestoofde wortels, gebraden witte wortelen, tourten van geluwe peen en wortelpudding”. Ik trakteer u op een receptuur uit De eerlijke keuken, een onlangs verschenen boek van de Maastrichtse Marleen Willebrands. Ze heeft Limburgse handschriften uit 1785 vertaald en er een kookboek van gemaakt.

Worteltimbaaltjes
Neemt vier á vijff dikke geele wortelen. Nadat de vorm groot is. Rijft (raspt) die op een rijff heel fijn. Doet er vier beschuijten fijngestampt in, vier heele eyeren, zuijker en caneel, een halff commetje gesmolte booter. Anderhalff uur laaten kooken.

Heeft u vragen over vergeten groentes? Stel ze per e-mail aan Jac Nijskens: info@vergeteneten.nl
Informatie over De Historische Groentehof op www.vergeteneten.nl.