Nine Inch Nails bestaat weer, en komt naar Pukkelpop. Met nieuw werk. En met zijn begrafenisnummer – mede dank zij Johnny Cash.

Hij was niet helemaal eerlijk geweest, verklaarde Nine Inch Nails-voorman Trent Reznor onlangs. De ware reden van de reünietour die zijn band naar onder meer Pukkelpop en Lowlands brengt, is het nieuwe album dat hij in het geheim heeft opgenomen. Het resultaat van nieuwe inspiratie die het werken aan soundtracks hem zou hebben gebracht.

Die soundtracks hebben inderdaad nieuwsgierig gemaakt naar zijn nieuwe werk. Zowel Reznors filmmuziek voor The Social Network (waarvoor hij een Oscar won) als voor The Girl with the Dragon Tattoo (waarvoor een Grammy) klonken zeer geïnspireerd. En al heeft Nine Inch Nails nooit een slecht album gemaakt, de band was voor de stop (die nu een tijdelijke bleek) inderdaad aan een nieuwe impuls toe. Het laatste werk had niet meer de impact van de tweede meesterwerken die Reznor heeft gemaakt: het inktzwarte The Downward Spiral, en het vijf jaar later daarop volgende dubbelalbum The Fragile.

De concerten rond die albums waren al even verpletterend. Onvergetelijk is het wereldwijd uitgezonden optreden op het verregende 25-jaar-na-Woodstockfestival ten noorden van New York: Reznor en zijn bandleden hadden eerst uitgebreid door de modder gerold, en zo stonden ze op het podium voor een massa van honderdduizenden: in dikke plakken aangekoekte bruine drab. Als een band die uit de diepste lagen aarde was gekropen, en zo onheilspellend klonken ze ook. Hard, koud en kaal. De spaarzame momenten van zachtheid (in het ziedende March of the Pigs ineens een verstilde piano en Reznors cynische “Now doesn’t that make you feel better?”) kwamen in die haast post-apocalypische sfeer nog harder binnen.

Alleen al de manier waarop hij ten tijde van The Fragile zijn bijna machinaal strakke concerten begon: opeens viel het doek, sprong al die helwitte lampen aan (samen met tv-balken en stroboscopen het hart van Reznors lichtshow) en klonken die bijtende openingswoorden van Terrible Lie: “Hey God, why are you doing this to me? / Am I not living up to what I’m supposed to be?”

Reznor was de man die de tweede helft van de jaren negentig de industriële kant van de metal het meest spannend en het meest donker wist in te kleuren. In tekst, muziek en met gevoel voor symboliek. The Downward Spiral nam hij bijvoorbeeld op in een huis op het beruchte adres 10050 Cielo Drive in Beverly Hills: het huis waar van de bende van seriemoordenaar (en miskend muzikant) Charles Manson de actrice Sharon Tate, vrouw van Roman Polanski, om het leven bracht. Manson en Polanski zouden elkaar jaren later ontmoeten – in de roman Het schervengericht van A.F.Th. van der Heijden.

Het album begint met het geluid van vliegen. En staat, bijna twintig jaar later, nog steeds overeind. Echter, het genre waarvan Reznor het vlaggenschip aanvoerde, de Industrial, doet inmiddels bijna retro aan, zoals ze veel alternatieve muziek uit de jaren negentig. Industrial is een ingewikkeld genre gebleken om een nieuwe, moderne draai aan te geven. Ook Reznors voormalige protegé Marilyn Manson weet daar inmiddels alles van. De meest geslaagde pogingen zijn eigenlijk de maniakaal harde, gabberachtige varianten van dj T. Raumschmiere en van Atari Teenage Riot, maar ook die gingen slechts kort mee.

Minstens één nummer van Reznor zal echter elke trend of verandering van mode overleven. Zijn nummer voor de eeuwigheid is dat ijzingwekkende slotnummer Hurt van The Downward Spiral, waarin hij zingt: “Everyone I know / Goes away in the end / You could have it all / My empire of dirt / I will let you down / I will make you hurt.”

Het is een legendarisch nummer geworden, dat in zowel in Nederlandse als Amerikaanse bladen geregeld opduikt in lijstjes met begrafenisnummers. Reznor moest er aan wennen, maar beschouwt het inmiddels als een compliment dat het hier echter nooit Reznors eigen versie betreft, maar de cover ervan door Johnny Cash.

Met zijn volledig uitgebeende versie van Hurt bewees Cash dat de dreiging van Nine Inch Nails ook zonder geweld overeind blijft.

Nine Inch Nails speel 18 augustus op Pukkelpop in Hasselt. www.pukkelpop.be