Een plaatje laat weinig heel van het werk van Jan Roeland (IJsselmuiden, 1935). Goed, de foto boven dit stukje maakt duidelijk welk soort motieven hij gebruikt: de kop van een ooievaar, een eend, planten, een hamer, een vliegtuig. Vroeger schilderde hij ook enveloppen, messen en dozen. Die zijn de laatste jaren van het repertoire verdwenen. Maar eigenlijk gaat het daar niet om. Het gaat om de kleur, om de ruimte, om wat zo mooi de verfhuid heet. Op een foto ziet zo’n schilderij er formalistisch en haast een beetje saai uit. Hooguit springt de treffende vlakverdeling in het oog. Pas als je er voor staat begint het te leven. Je ziet dat zelfs de felste kleurvlakken een beetje transparant zijn. Je ziet hoe onderliggende kleuren mee resoneren, hoe de ene kleur diepte verleent aan de andere.
“Ik weet niet hoe hij dat doet,” zegt Jo Eyck, verzamelaar en kasteelheer te Wijlre en samen met zijn echtgenote Marlies organisator van de tentoonstelling in het onvolprezen Hedge House. “Hij schildert heel veel lagen over elkaar. Misschien schuur je ze af voor je een nieuwe laag schildert?” Jo Eyck kijkt ondeugend naar de kunstenaar, die naast hem zit.
“Dat zeg ik niet,” bromt Jan Roeland. “Anders gaat iedereen het zo doen.”
Roelands werk doet me soms denken aan dat van Klaas Gubbels, de man van de koffiepotten en de stoelen. Beide heren, nagenoeg leeftijdgenoten, maken een soort stillevens van alledaagse voorwerpen. Maar er is een belangrijk verschil. Gubbels houdt onmiskenbaar van de dingen zelf, iedere koffiepot is bij hem een individu. Bij Roeland zijn de planten en de eendjes niet meer dan het vertrekpunt. Zijn werk is boven alles verf en kleur. In tegenstelling tot Gubbels maakt Roeland bijna nooit grafiek en dat is geen toeval. Zijn grote kleurvlakken lijken zich prima te lenen voor vertaling in houtsnede, litho of zeefdruk, maar, zegt hij: “Ik kom er niet toe. De kleuren worden me te vlak.” Wat Jan Roeland maakt is pure schilderkunst, in de meest letterlijke zin van het woord.
Bij Jan Roeland geen diepzinnigheden, geen mystiek, geen maatschappijkritiek. Eigenlijk valt er niet zo heel veel te zeggen over dit werk. Je moet het gewoon zien, liefst op een mooie dag. Dan zinderen de kleuren nog meer dan anders en zo is het bedoeld. Feest.
Jan Roeland, schilderijen. Wijlre, Hedge House, t/m 15 oktober. Donderdag en vrijdag 11-17 uur. Elke tweede zaterdag en zondag van de maand 14-17 uur. Zie www.hedgehouse.nl.
