Wettelijke toestemming voor seks, Europese miljardensteun voor Orbán, tienduizenden doden in Gaza en een zwalkend kabinet (Schoof-1) dat het eigen risico beloofde af te schaffen en trots het strengste asielbeleid ooit aankondigde.

Het was een goed parlementair jaar – voor de makers van spotprenten, zo is te zien op de expositie rond de Inktspotprijs in het Ton Smits Huis in Eindhoven. ‘Veel goed werk, maar niks voor mij’, zou haar man, Ton Smits, gezegd hebben, volgens zijn 83-jarige weduwe Lidwien. ‘Natuurlijk tekende hij ook politieke prenten, hij stond zelfs een keer met een Amerikaanse president op de cover van een Amerikaans tijdschrift. Maar hij vond het eigenlijk niet leuk. Hij tekende en schilderde veel liever vrij werk. Anders moest ie de hele dag alleen maar kranten lezen, dé nieuwsbron in die jaren, zo’n zestig jaar geleden.’

Ton Smits (1921-1981) dus, de Eindhovense tekenaar die vanaf midden jaren 50 als eerste Nederlandse cartoonist in Amerika doorbrak en publiceerde in bladen als The New Yorker en Esquire. Volgens zijn weduwe was hij ‘acht dagen per week’ bezig met zijn vak. Bij hem thuis in Eindhoven, in het Ton Smits Huis, is nu de expo Inktspotprijs te zien, inmiddels een traditie in het roze-blauwe huis aan het Ton Smitspark, grenzend aan de Genneper Parken. Zijn weduwe woont er nog steeds en geeft desgevraagd uitleg aan bezoekers. ‘Er is ook een film, waarin anderen mooie dingen over Ton vertellen.’

Hajo de Reijger, Wilders wint (2024)

In het huis is sinds de dood van Ton Smits in 1981 nauwelijks iets veranderd. Zeker boven niet, zijn werkzolder, waar tussen zijn potloden, kwasten en verftubes nu actuele politieke spotprenten hangen, ingezonden voor de Inktspotprijs, georganiseerd door Stichting Pers & Prent.

Er hangt werk van relatief jonge tekenaars die Smits bij leven niet gekend kunnen hebben, zoals Jip van der Toorn, Gijs Kast, Argibald (Willem Bentvelzen) en Bas van der Schot, maar ze zijn in de minderheid – kennelijk is de politiek cartoonist een uitstervende ras. De meeste prenten zijn van bekende oudgedienden zoals Kamagurka, Rhonald Blommestijn, Pluis (Eric van der Wal), Tom (Janssen), Siegfried Woldhek, Jos Collignon, Hein de Kort, Joep Bertrams, Len (Munnik) en Gerrit de Jager. Ze tonen werk dat je niet moet beschrijven, maar moet zíen. Liefst hier, in deze unieke entourage.

Hajo de Reijger won de Inktspotprijs 2024, met de tekening Wilders Wint waarop de PVV-leider, getransformeerd tot het gebouw van de Staten-Generaal, zijn middelvingers opsteekt. ‘Prima winnaar’, volgens Lidwien Smits. ‘Tekentechnisch gezien beter dan de vorige.’ 

Inktspotprijs 2024. Tot 29.12 in Museum Ton Smits Huis in Eindhoven. tonsmitshuis.nl