Dichterbij komen, elkaar zelfs aanraken. Het festival Come Closer in Antwerpen wil mensen dichter bij elkaar brengen. YVONNE COX ging kijken. ’We zijn veel minder ver van elkaar verwijderd dan we denken.’
Even was het minder fijn, een wandeling in beeldenpark Middelheim in Antwerpen. Omdat er gewerkt werd aan een nieuwe opstelling. Omdat er nieuwe plaatsen werden gemaakt en oude met de grond gelijk gemaakt. Maar met de start van festival Come Closer staat...
alles waar het moet staan.
Wel verrassend dat zij samen met De Singel, het kunstencentrum dat zich richt op podiumkunsten en architectuur, een zomerprogramma presenteren tussen sculptuur en performance. Met dank aan de Beam Drop van de Amerikaan Chris Burden? In 2009 liet Burden vanuit een hoge kraan meer dan 100 stalen platen vallen in een put van vloeibaar cement; zo werd een performance een opvallende sculptuur.
Als je weet dat De Singel regelmatig aftast wat hedendaagse invullingen van ‘sculpturen in de publieke ruimte’ kunnen zijn, is de burendeal zo gek nog niet. De performances vinden vooral in De Singel plaats, met een duidelijke kalender in de weekends. Sculpturen met af en toe een performance in het Middelheim, en één blijvende sculptuur vóór De Singel zorgt voor de balans.
Roger Hiorns, Pathways, 2024. foto ZOUT
Het festival is letterlijk te nemen, in de zin van ‘dichterbij komen’. Aanraken mag, meedoen kan. Dat het werkt, blijkt uit hele families die vrolijk onderweg zijn naar het pretwerk A Retrospective View of the Pathway van de Brit Roger Hiorns, waar uit twee knalblauwe industriële vaten onschuldig schuim spuit. Het is zoiets als een Ikea-ballenbad in de openlucht waar je door mag rennen en in mag verdwijnen. Wel snel zijn, want voor je het weet is het feestje even plots weer voorbij.
Iets anders wonderlijks gebeurt als ik een stem uit een hoge luidspreker hoor. Terwijl ik zoekend rondkijk, realiseer ik me dat de stem míj beschrijft, en ook hoe de zon op dat moment door de bomen schijnt en hoe schoon de paden erbij liggen. Hé? Yakkes. Zit er nu iemand naar mij te loeren? Ja dus.
Door deze Surveillance Speakers van de Vlaamse techkunstenaar Dries Depoorter wordt elke argeloze voorbijganger een actieve acteur en zich bewust van zijn gedrag. Verderop staat er nog eentje en daar is het soms zelfs niet de camera maar de kunstenaar die vanachter zijn computer thuis live beschrijft wat er gebeurt. Depoorter tapt vaker uit zulke vaatjes en neemt je zo mee in de wereld van Big Brother. In zijn The Flemish Scrollers tagt hij met behulp van AI Belgische politici zodra ze in het parlement naar hun mobieltje grijpen. In Shortlife toont een klok hoeveel procent van je leven al geleefd is en hoeveel er dus nog rest. Bang voor je privacy? Op een bordje in het park staat keurig dat elke tien minuten geluid en beeld voorgoed gewist worden. Ik geloof het.
Roger Hiorns, A Retrospective View of the Pathway, 2017. foto ZOUT
Van de Nigeriaanse Temitayo Ogunbiyi ligt in het gras het subtiele You Will Make Wishes for Your Neighbor, een werk met afgietsels van maalstenen. Hier is aanraken helemaal oké, het is zelfs een uitnodiging om daarbij een wens te doen, hardop of stilletjes. In de stenen zijn 54 woorden gegraveerd, net zoveel als, volgens Google Maps, het aantal dagen dat een wandeling van Lagos naar Antwerpen duurt – mits je 24 uur per dag doorloopt.
Het punt dat Ogunbiyi maakt, is dat we veel minder ver van elkaar verwijderd zijn dan we denken. Een gedachte die haar ook de permanente opdracht voor de deur van De Singel opleverde. Dit tweede werk van haar, You Will Find Companianship in Greener Grounds, slaat de brug tussen de twee kunsthuizen.
Net als ik merk dat mensen soms wat meer prikkels nodig hebben om mee te doen met een handreiking van een kunstenaar, zie ik iemand met oortjes in die voor een sculptuur halt houdt, opkijkt en dan een soort buiging maakt. Die luistert vast naar A Walk In The Sculpture Park van Tuur en Flup Marinus & Ariadna Estalella Alba. Het Vlaams-Spaanse trio maakte een 20 minuten durende audiotrack met instructies. Blijkbaar niet te weerstaan, want als je eenmaal ziet, blijken er meer mensen die ‘meedoen’.
Bij de weekendperformance Mirror Piece I&II van de Amerikaanse Joan Jonas, waarbij een groepje vrouwen traag draaiend, hoge spiegels vasthoudt, zie je jezelf in de ene na de andere spiegel en word je je opnieuw hyperbewust van je eigen houding. Jonas maakte in de jaren zeventig al baanbrekende werken waar er hier heel fijn een aantal van te zien zijn.
Joan Jonas, My New Theatre VI Outdoor, 2006-2024. foto Tom Cornille
Ook verspreid staan drie gekleurde ‘zerken’ van de Poolse Zuzanna Czebatul. Als buitenwipper en dj in het nachtleven van Berlijn weet ze als geen ander hoe euforisch maar ook intens eenzaam je je kunt voelen als je je heil zoekt in partydrugs. Haar sculpturen, die van veraf lijken op verweerde zerken, blijken van dichtbij opblaasbare lichtgewichten in de vorm van XXL party pillen. Als waarschuwing en symbool.
Misschien is het wat voor de ravers die zich thuis voelen in De Nor, een bouwwerk van de anarchistische Antwerpenaar Dennis Tyfus die al zes jaar razend populaire performances en optredens organiseert in de sculptuur met de opvallende neon letters. Het aantal bezoekers dat veilig kan worden toegelaten is beperkt, maar het maakt van De Nor even goed het ideale start- én eindpunt van festival Come Closer.
Come Closer, ontmoetingen tussen sculptuur en performance. Tot 29.09 in De Singel en Middelheim Museum Antwerpen. comecloser.be
Dit artikel is alleen toegankelijk voor Zout-abonnees.
Log in als u al abonnee bent of klik hier als u het wil worden. U krijgt er geen spijt van!
Abonneer nu
