Hij is 82 en heeft met zijn vrouw Mara afgesproken dat dit zijn laatste jaar is. Dan sluit Antun Penezíc, de laatste ambachtelijke kammenmaker van Kroatië, zijn werkplaats.

Antun Peneziíc is de laatste ambachtelijke kammenmaker van Kroatië. Hij leerde het vak in de jaren vijftig en werkte acht jaar samen met de man die hem had opgeleid.

In 1963 trouwde hij met Mara, in 1966 verhuisden ze naar Zagreb waar hij een baan kon krijgen bij de poly-ethyleenfabriek OKI. De overstap kostte hem geen moeite, zegt hij. In de fabriek hoefde hij geen dagen van twaalf uur te maken, terwijl hij er twee keer zo veel verdiende dan als kammenmaker.

Toen hij werd gepensioneerd, pakte Antun Penezi´c zijn oude stiel weer op. Per week maakt hij honderd hoornen kammen. De eerste dag is voor het persen, de tweede voor het snijden, op de derde scherpt hij de tanden, de vierde is voor het schuren, de vijfde voor het finetunen en aanscherpen, de zesde dag is hij aan het polijsten. Al gebruikt hij kleine machines, het blijft handwerk.

Kan zijn werk, nu hij stopt, worden overgenomen door een robot? Dat vroegen Claire Warnier en Dries Verbruggen van de Antwerpse designstudio Unfold zich af. Samen met regisseur Alexandre Humbert maakten ze de film A Combmaker’s Tale, speculatieve fictie waarin een robot (doet alsof hij) het werk van Antun overneemt.

De handgemaakte kammen van Antun Penezic. foto Zuiderlucht

Hoe belangrijk is het dat het ambacht van Antun behouden blijft? Moeten we zijn kennis en kunde conserveren, en hoe doe je dat? ‘Er is geen notatiesysteem om de handelingen op te schrijven’, zegt Tanya Harrod, kunsthistorica die boeken schrijft over ‘craftsmen’. Ze werkte een tijd mee in hun werkplaatsen, ‘om over een product te kunnen schrijven, moet je het proces begrijpen’, zegt ze. Het vak echt onder de knie krijgen, is een ander verhaal. ‘Adapt or die’, een andere weg is er niet. Als niemand het overneemt, sterft het vak uit.

Ontwerper/maker Gareth Neal vraagt zich af waarom iemand per se een handgemaakte kam wil hebben. Hij in elk geval niet. Het is geen ingewikkeld werk wat Anton doet, zegt hij, allesbehalve ‘high end’. Tegelijkertijd zal iedere bezoeker van Z33 in Hasselt, waar de film en drie becommentariërende video’s te zien zijn, het met Neal eens zijn dat de robot diens werk niet kan overnemen ‘Antun doet het beter, sneller en mooier.’

A Combmaker’s Tale. Van 2 december t/m 28 maart in Z33 Hasselt. z33.be