Aan het weer prutsen, dat konden vroeger alleen maffe professors in strips of sciencefictionfilms. Of Kate ‘Cloudbusting’ Bush.
‘Geo-engineering’ was nog magisch wensdenken, maar wordt tegenwoordig gezien als serieuze optie om de opwarmende aarde te redden. Megalomane types als Stalin en Mao Zedong probeerde eigenhandig de natuur te transformeren, tevergeefs. De uitwerking was zelfs averechts: desastreus voor mensheid en ecologisch systeem.
Ook in Zuid-Europa probeert men de natuur te temmen met ‘cloud seeding’, om te voorkomen dat de oogst door extreme hagelbuien wordt vernield. Eveneens tevergeefs. En rond 1900 was er al een Oostenrijks wijnboertje dat het hagelkanon uitvond. In de hoop hiermee zoveel kabaal te veroorzaken dat de hagelstenen in de wolken uiteen zouden barsten. Het werkte niet.
Het hagelkanon is een van de eyecatchers op de hoogst actuele expo Design voor de planeet in Den Bosch. Er staat ook een ultramoderne machine die dagelijks acht kilo CO2 kan opvangen. Klein probleem: we stoten met z’n allen jaarlijks 35 miljard ton uit.
Edward Burtynsky, Salt River Pima-Maricopa Indian Reservation, Scottsdale Arizona (2001).
De expo toont hoe wetenschappers, ontwerpers en ingenieurs al een hele tijd de wereld en het klimaat naar hun hand proberen te zetten. Met bijvoorbeeld kunstmatige bomen, een ingedamde Waddenzee, een groene Sahara en andere droomprojecten zoals een schachtkoepel diep in de aarde. Maar ook met objecten die de bronnen van het wereldwijde klimaatprobleem markeren: olievaten en koelkasten.
‘Geo-engineering is een slecht idee, waarvoor het nu de hoogste tijd geworden is’, meent wetenschapsjournalist Eli Kintisch. CO2 uit de lucht onttrekken of zonlicht weerkaatsen zodat de temperatuur op aarde daalt blijken serieuze vormen waaraan gewerkt wordt.
In een serie luchtfoto’s legt de Canadese fotograaf Edward Burtynsky een ander soort menselijk ingrijpen op de aarde vast. Waar de aarde er soms miljoenen jaren over doet om een landschap te transformeren, kan de mens het in een paar jaar verwoesten; zie de bruinkolenmijnen in Duitsland.
Design Museum in Den Bosch toont zo als eerste het design en de geschiedenis van het fenomeen geo-engineering. Gedurfd. Want is dit wel design.Of is het wetenschap? ‘We willen de randen opzoeken van wat nog geldt als design’, licht conservator Thomas van den Heuvel toe. ‘Zit er design achter de vormgeving van de wereld? Wij vinden van wel. Ook vinden we het belangrijk om ethische vragen te stellen: is geo-engineering een excuus om maar niet van de fossiele brandstoffen af te stappen, een afleidingsmanoeuvre? Of is het hoogmoed voor de definitieve val?’
Design voor de planeet. T/m 12.01 in Design Museum Den Bosch. designmuseum.nl
