Een brief aan Winnie Mandela

apartheidsregime en gepubliceerd om de club te destabiliseren. Mthombeni senior vluchtte naar België, waar hij met zijn echtgenote een cultureel centrum opzette. Zijn zoon stond al op zijn zevende op het jazzpodium en zou via de muziek in het theater belanden. Pas na de dood van zijn vader, vier jaar geleden, vatte Junior Mthombeni het plan op om iets met de beroemde familiebrief te ondernemen. Het werd hem snel duidelijk dat het over Winnie Mandela moest gaan, aan wie de brief tenslotte gericht was. Voor Junior is de vrouw van Nelson Mandela “nog fascinerender” dan de eerste zwarte president van Zuid-Afrika. “Winnie was vooral een moederfiguur voor allen die vochten tegen apartheid.” Hij noemt haar “een positieve kracht en een inspiratiebron”. In weerwil van de glans die ze verloor door haar aandeel in de ontvoering en moord op de 14-jarige activist Stompie Seipei door haar lijfwachten, die samen de Mandela United Football Club vormden. Mandela werd in hoger beroep vrijgesproken – al moest ze wel jaren brommen voor fraude. “Ik wil geen heilige van haar maken”, zegt de regisseur, “maar ze heeft enorm veel betekend voor vrouwen en de gewone man in Zuid-Afrika. Al die negatieve verhalen zijn in Europa nogal geslikt voor zoete koek. Zeker, ze was een harde tante maar ze zat wel in een burgeroorlog en het regime was geïnfiltreerd in haar entourage. Alles werd gebruikt om haar te demoniseren. Ze hebben haar mishandeld, ze is opgesloten en verbannen. Natuurlijk, ze heeft fouten gemaakt hè, ze is een mens.” Op de planken brengt hij niet het verhaal van Winnie Mandela. Maar het verhaal van negen zwarte vrouwen (kom daar maar eens om in het Nederlandse theater) die hun eigen strijd voeren, in woord, in dans, in hiphop. Mandela geldt vooral als inspiratiebron. De vrouwen, negen actrices, zangeressen en performers met Afrikaanse roots (uit onder andere Zuid-Afrika, Kameroen, Ghana, Suriname en de Caraïbische eilanden) staan in contact met sangoma’s, zeg maar de Zuid-Afrikaanse sjamanen, die hen in contact brengen met waar ze vandaan komen. “Dat schept de mogelijkheid om heel theatraal door de werelden heen te kijken”, legt de regisseur uit. Sommige verhalen raken aan dat van Winnie: haar moederschap, de dood van Stompie, de verbanning. Na voorstellingen als Rumble in da jungle (over de bokswedstrijd tussen Muhammad Ali en George Foreman in 1974 in Kinshasa) , Reizen Jihad (over Belgische jongeren die afreizen naar het Kalifaat in Syrië) en Malcolm X (frontman van Nation of Islam, die streed voor gelijke rechten voor de zwarte bevolking van de Verenigde Staten), is het verhaal van Winnie Mandela een logische volgende stap voor Junior Mthombeni, Fikry El Azzouzi (schrijver) en Cesar Janssens (componist, muzikant). Met Dear Winnie willen zij inspiratie en hoop bij het publiek zaaien. De voorstelling begon weliswaar met de brief van zijn vader aan Winnie Mandela, maar uiteindelijk is er een nieuw verhaal ontstaan doordat de actrices er met hun eigen verhalen op reageren. “De verhalen over Malcolm X en Winnie Mandela moeten blijven verteld”, vindt Mthombeni. “Waarom? Kijk naar de vluchtelingenstromen, zie hoe er door vrouwen wordt geleden. Het zijn bangelijke tijden. We moeten mensen wakker houden. We laten zien waar deze vrouwen hun kracht vandaan halen.” Sinds de première in december heeft Dear Winnie heel wat losgemaakt. De recensies waren overwegend jubelend – ‘een kolkende theaterhappening’ volgens de Volkskrant maar Mthombeni maakt ook melding van weerstand. “Op social media ging de beerput open. Een van de theaters kreeg zelfs een telefoontje waarin werd geëist de voostelling af te gelasten. Kennelijk willen de mensen de confrontatie niet aan, willen ze een uitgestoken hand en dat we Kumbaya zingen. Dat zit er ook wel in maar eerst laten we zien wat er is gebeurd, je moet eerst ergens doorheen gaan.” Is het niet wat veel; negen verhalen op één avond? “Het verhaal van Zuid-Afrika is niet eenduidig. In de voorstelling wordt je overrompeld door verhalen, het is vooral een whirlpool aan beelden, geluid en gevoelens. En niet: dank u meneer dat we hier mogen staan.” Mthombeni zou het prachtig vinden als zijn voorstelling ook Zuid-Afrika zou halen. Hij wil er nog niet te veel over loslaten, maar hij zegt goede hoop te hebben. Dear Winnie, Noord Nederlands Toneel. donderdag 12 maart in Cultuurhuis de Warande Turnhout. warande.be