Festival Cement in Den Bosch en de talentenmakelaars VIA ZUID in Limburg helpen nieuw theatertalent een eind op weg. “Super luxe”, jubelt de uitverkoren Sam Scheuermann, regiestudente aan de Toneelacademie Maastricht. “Het geeft wel een bepaalde druk ja.”
Toen in 2013 het doek viel voor theaterwerkplaats Huis van Bourgondië leek dat ook grote gevolgen te hebben voor het talentenfestival Cement. Het festival was in 1999 opgericht door de Brabantse en Limburgse productiehuizen om jonge theatermakers, choreografen en schrijvers een podium te bieden. Cement was het ene jaar in Limburg, het andere jaar in Brabant. Beide provincies betaalden 140.000 euro per jaar.
Toen de provincie Limburg en de gemeente Maastricht de subsidie stopzetten, trok Cement zich terug in Den Bosch, waar het dankzij PLAN Talentontwikkeling Brabant overeind kon blijven. In dat PLAN werken producenten, podia en festivals samen. “Het was even heel erg zorgelijk” zegt Leonie Clement (40), sinds vier jaar directeur van het festival. “Maar de banden met Limburg zijn nooit doorgesneden.” Ook met de financiering is het goed gekomen. Vanaf het komend jaar kan Cement rekenen op 150.000 euro per jaar van de Provincie Noord-Brabant en voor de komende vier jaar op financiering door het Fonds Podiumkunsten.
Die band met Limburg komt vooral dankzij de inspanning van de talentenmakelaars van VIA ZUID, en dus indirect ook weer de provincie Limburg en de drie grote steden in Zuid-Limburg. Sinds Cement is verhuisd naar Pand 18, een oude school in de Bossche binnenstad, zijn er ook weer repetitiestudio’s waar jong talent kan werken aan een productie. Beperkte Cement zich de afgelopen jaren vooral tot coproducties en maakte het een begin met produceren, samen met VIA ZUID krijgt nu voor het eerst een student de kans om onder begeleiding een voorstelling te maken.
“Super luxe”, noemt Sam Scheuermann (Tilburg, 1994) dat. De vierdejaars regiestudente van de Toneelacademie Maastricht wist VIA ZUID en Cement met haar concept te overtuigen. Eigenlijk was ze van plan om de performers-opleiding te doen. “Maar op de academie vonden ze dat ik een sterke visie heb op wat ik wil zien en dat ik die goed kan overbrengen. Ze vonden me ook meer een teamspeler dan een solist. Dus ik dacht: okay, ik ga het ontdekken.”

Sam Scheuermann. foto Koen van der Heijden.
Pas gaandeweg besefte ze hoe luxe haar positie precies is. “Op de academie ben je altijd in je eigen bubbel met mensen die je kent, alles zelf aan het uitzoeken. Nu heb ik voor het eerst de positie van een professionele regisseur met een kritisch team om me heen. Cement en VIA ZUID nemen me de productie en promotie uit handen, stellen me aan iedereen voor en ik kan me concentreren op mijn concept en het repetitieproces. Zo kan ik me super toespitsen op wie ik ben als maker.”
Sam Scheuermann wil in haar voorstelling vooral iets zeggen over de, zoals ze dat noemt, fluïde samenleving. “Alle hokjes en zuilen zijn weg gevallen. We bewegen ons razendsnel en veranderen voortdurend van identiteit, van baan, van politieke of seksuele voorkeur. Wat blijft er van onszelf over als we voortdurend in beweging zijn, als we onszelf voortdurend in andere vormen kneden? Hoe vloeibaar kunnen we zijn? Tegelijk bevinden we ons steeds meer op zogenaamde non-plekken. Zoals tankstations, bushaltes, hotels, snelwegen en in het openbaar vervoer. Ruimtes die van niemand zijn en waar we tijdelijk verblijven. Hoe gedragen we ons daar? Wanneer zijn we onszelf, wanneer spelen we een rol?”
Scheuermann ziet goed voor zich hoe die vragen vorm te geven. Op locatie, waarschijnlijk de Tramkade in Den Bosch, wil ze een speelveld creëren waar het publiek omheen kan lopen. En van alle kanten kan observeren wat er op het speelveld gebeurt. De regisseuse spreekt van “een beeldende kunstachtige installatie met mensen.” Ze wil haar toeschouwers een 3D-ervaring aanbieden. Tot dusver heeft ze acht spelers aan zich gebonden, ze bewegen zich als een fluïde massa rond een glazen hokje op de vlakke vloer. Nomaden, zal de voorstelling heten.
“Het is bijna dans, zo abstract, maar door hun positie kunnen ze elkaar rollen toedichten en situaties spelen. Door hun houding ontstaat een spanningsveld waardoor de een opeens een rijke zakenman zou kunnen zijn en de ander oud vrouwtje.” Het glazen hokje is een metafoor voor de non-plek. Ze zoekt nog naar tekst en heeft Krijn Moons, student van Musician 3.0 in Utrecht gevraagd voor het geluid. Erik van de Wijdeven, net klaar met de Design Academy, zorgt samen met Scheuermann voor het decor. En zo heeft ze een jong team om zich heen verzameld.
Voelt ze ook een zekere druk? “Het geeft wel een bepaalde druk ja. Het voelt als een test. Ik weet niet of dit eenmalig is of betekenis heeft voor de toekomst. Gelukkig kijken VIA ZUID en Cement niet naar recensies of hoeveel publiek er komt. Ze hebben een visie over wat goed theater is, willen dat ik bij me zelf blijf. Ze willen het beste uit me halen en daar een publiek aan koppelen.”
Nomaden van Sam Scheuermann is te zien op Festival Cement, 21 t/m 26 maart 2017. Ook Rita Hoofwijk en Merel Smitt staan op Cement namens VIA ZUID. Meer studenten van Toneelacademie Maastricht zijn te zien in onderdeel Turbulentie. chttp://festivalcement.nl en viazuid.com