Vorige maand zag ik Nine Inch Nails optreden in Berlijn, een stad die altijd het beste in muzikanten naar boven haalt. Natuurlijk, het is verwénd publiek, zoals het poppubliek in elke hoofdstad, waar de sensatie dat de artiest in kwestie de stad überhaupt heeft kunnen vinden op Google Maps nou eenmaal ontbreekt. Maar het is ook een publiek dat kunst nog ernstiger neemt dan Duitsers toch al doen, een eigenschap die ik als aanhanger van het motto ‘Dood aan de ironie!’ van harte toejuich.

En wat bijzonder is aan Berlijn: vrijwel iedereen die er speelt, doet dat in een vol historisch bewustzijn. In Berlijn kun je de geschiedenis niet negeren, al zou je het wíllen.

In dezelfde week zag ik Pearl Jam op de Waldbühne Comfortably Numb van Pink Floyd coveren, van het album The Wall. Trent Reznor van Nine Inch Nails, generatiegenoot van Pearl Jams Eddie Vedder, koos voor een ander eerbetoon: hij speelde met zijn band I’m afraid of Americans van de man voor wie Berlijn bij uitstek de aanjager was van creativiteit, David Bowie. Ik had het nummer al een tijd niet meer gehoord. Het stond aanvankelijk alleen op de soundtrack van Showgirls, de monumentale flop van Paul Verhoeven die uiteindelijk als nachtfilm een culthit werd. Later kwam het nummer alsnog op het album Earthling terecht. In de clip wordt Bowie in New York achtervolgd door een stalker, gespeeld door Reznor, die het nummer ook remixte.

Ik zag Bowie tijdens die tour in Vredenburg, een zaal die zijn charisma nauwelijks kon herbergen. Nog steeds vind ik het een van de meest gedurfde periodes uit die van een popartiest: hier liep iemand werkelijk totaal vooruit op, om niet te zeggen ronduit wég van de verwachtingen van zijn publiek. Het gros van Bowies fans wilde zijn klassiekers horen, maar de meester zelf had in deze fase van zijn loopbaan behoefte aan totaal andere invloeden: triphop, jungle en industrial. Het leverde twee sterke en spannende albums op, Earthling en Outside, en in Vredenburg een magistrale avond.

Van Trent Reznor moest ik via Bowie denken aan Wende Snijders. Niet alleen omdat er wat vlagen Berlijn waaien door haar laatste album MENS. Of omdat ze in die stad ooit experimenteerde met elektronische muziek. Maar vooral omdat ze een album heeft gemaakt dat werkelijk in niets meer doet denken aan de Franse chansons waarmee ze aanvankelijk bekend werd. De taal is anders, het genre is anders (MENS valt namelijk helemaal niét meer in een genre), haar zang is anders. Ik ken weinig Nederlandse artiesten die in zulke hevige mate zichzelf opnieuw proberen uit te vinden. En er dan ook nog in slagen. En dan ook nog met de versie 2.0 – of inmiddels in Wendes geval ergens rond 4.3 – van zichzelf aansluiting vinden bij een grotendeels nieuw publiek.

Maar goed, Wende Snijders is wel gewend aan het negeren van de verwachtingen van conservatief publiek. Ze zong ooit een versie van Die Winterreise van Schubert. Het leverde een boze brief op: van de Nederlandse Schubert Stichting. Die liet weten dat de liederencyclus op deze manier niet gezongen diende te worden. Snijders las de brief, en zong Schubert op haar manier.

Wende, laatste theatershow van MENS, 25/08, openluchttheater De Kersouwe Heeswijk-Dinther. Kersouwe.nl. Vanaf oktober MENS-clubtour langs o.a. Venlo, Brussel en Tilburg.