In een eerdere versie van dit editorial stond een opsomming van de artikelen, interviews en columns in dit dubbelnummer ZOUT 12/1. Waarna ik bedacht dat het aanprijzen van je eigen winkel een wat potsierlijke indruk kan maken in een tijd waarin niet alleen wij in de overlevingsmodus (zie voorgaande pagina’s) staan. Om te doen alsof er niets is gebeurd.

Wat ZOUT betreft is de boodschap nu wel helder. Het is erop of eronder. 

Erop: vanaf april 2025 gaan we verder als abonneeblad. In de aanloop daarvan willen we alvast zoveel mogelijk abonnees werven, om tekorten door achterblijvende advertentie-inkomsten op te kunnen vangen.

Eronder: als het niet lukt, is het in april afgelopen. Uit.   

Ook buiten onze winkel is het allerminst botertje tot de boom. Niet meer sinds 22 november 2023, toen Geert Wilders in dit land de dienst ging uitmaken. En nog minder sinds 6 november van dit jaar, toch al een annus horribilis, toen we wakker werden geschud met de verkiezingswinst van Donald Trump in de VS. 

Democratische verkiezingen die antidemocraten aan de macht brengt. Het is niet voor het eerst in de geschiedenis, maar toch. We weten hoe het bij voorgaande gelegenheden afliep. 

Wrok en wraakzucht waren de drijfveren, en zijn dat opnieuw. Met een sterke onderstroom als voedingsbron. De inmiddels herroepen btw-verhoging op kunst, cultuur, boeken en media was méér dan pootje haken. Wetenschap, onderwijs, boeken, kranten, tijdschriften, musea, theater en popzalen en andere plekken waar het vrije woord zijn gang kan gaan, zijn plekken waar kritiek ontstaat, en wordt verspreid. 

‘Waar is het verzet tegen de haat, de belastingswraak, tegen de teloorgang van het lezen en de kaalslag in de wetenschap?’

Autocraten houden niet van kritiek. Extreemrechts wil media muilkorven, wetenschappers afknijpen, de publieke omroep aan banden. Donald Trump heeft aangekondigd het ministerie van onderwijs af te schaffen. Agenda wordt strategie wordt beleid.  

Het verwurgen van kunst en cultuur is al een tijdje gaande. Dat we met ZOUT niet kunnen doorgaan met ‘gratis’, met het toegankelijk houden van kunst en cultuur voor een breed publiek, komt niet uit de lucht vallen. 

Intussen dient de vraag zich aan: hoe staat het met de tegenkrachten? 

Marcia Luyten vroeg het zich laatst af bij de uitreiking van de Boekenbonprijs. ‘Waar is het verzet tegen de haat, de belastingwraak, tegen de teloorgang van het lezen en de kaalslag in de wetenschap? Waar is onze drift om het domein van de geest? Onze geestdrift? De kritische geest en het vrije woord hebben vrijheidsstrijders nodig. Waar zijn de demonstraties? De tractoren? Wanneer wordt het asfalt geblokkeerd met boeken? En met denkers?’

We zullen er in ZOUT graag verslag van doen. Zodat u op de hoogte blijft van de woorden en daden van schrijvers, wetenschappers, kunstenaars en journalisten. Omdat het o zo belangrijk is dat die boodschap gehoord wordt. Overal, en hier. Op deze plek. 

Geef ons de mogelijkheid om aan het woord te blijven. Word abonnee. Juist nu.

WIDO SMEETS, hoofdredacteur / w.smeets@zoutmagazine.eu