Waar te beginnen, hoe te eindigen? Het is zomer, vakantietijd, een moment voor een zonnige kijk op de wereld. Maar waar te beginnen?
In november gaf het volk de sleutel van het land aan een real life versie van The Joker, de gepatenteerde ellendeling uit de Batman-films. Sindsdien is het land vervallen in een sfeer van chaos en destructie en verdiept onze joker zijn relatie met andere antidemocraten in Europa.
In zijn...
roman Fabian (1931) beschrijft Erich Kästner hoe zijn hoofdpersoon zichzelf terugvindt op een station in ‘wachtkamer Europa’, hij heeft geen idee wat er staat te gebeuren. ‘We leven provisorisch, de crisis heeft geen einde.’
Dat was bijna een eeuw geleden. Wat volgde, is bekend.
Waarom steeds weer dat verleden, hoor ik iemand zeggen. Omdat de geschiedenis zich herhaalt? ‘Nee, de geschiedenis herhaalt zich nooit. De mensheid echter voortdurend.’ (Quizvraag van de maand: van wie is deze quote?)
Waarom altijd die boekenwijsheden, wat hebben we eraan?
In De Standaard der Letteren las ik het relaas van de Palestijnse dichter Muhammad al-Zaqzouq die met zijn gezin in een tentenkamp in Rafah verblijft. Waar honger heerst, en dorst. Waar je voor een geplunderde zak bloem meer dan vier keer de normale prijs betaalt. Zoals Al-Zaqzouq, die ermee naar een oven gaat, maar hij heeft niks om te stoken. Er is niet eens karton of papier in huis. Zullen we twee van je boeken gebruiken, stelt zijn vrouw voor. ‘De kinderen hebben meer behoefte aan eten dan aan voorgelezen woorden.’
‘De kinderen hebben meer behoefte aan eten dan aan voorgelezen woorden’
Een boek afwegen tegen een stuk brood voor zijn kinderen, Al-Zaqzouq is verbijsterd door de wreedheid van zijn keuze. Hoe was het zo snel zo slecht geworden? Hij gaat de straat op, er moét een andere oplossing zijn, maar hij vindt haar niet. Voordat hij zijn huis binnengaat om toch maar die twee boeken van de plank te halen, schiet een winkelier hem te hulp en geeft hem drie stukken karton. Genoeg voor stukjes brood om zijn gezin een week te voeden. En dan?
Waar te beginnen, hoe te eindigen? Ergens daartussenin bevindt zich de alledaagse voortgang, zoals de publicatie van ZOUT 8, ons augustusnummer. En alsof de duvel ermee speelt, zit er meer verleden in dan toekomst. Tot de laatste categorie hoort Megalopolis, die nieuwe film van Francis Ford Coppola, binnenkort in de bioscoop. En de CD die schrijver Auke Hulst maakte met zijn broer Hans, over ‘een consumptiemaatschappij, tevens surveillancestaat, waar de drones je om je oren vliegen en het algoritme bepaalt hoe we dansen.’
Het verleden meldt zich in het making-of verhaal van Emile Hollman over het boek dat hij, samen met George Vogelaar, schreef over Joseph Hollman, een van zijn voorvaderen die ooit wereldwijde triomfen vierde als cellist, hij bracht het tot het hof van de Japanse keizer Hirohito.
Wynold Verweij laat programmamaker Gerrit Valckenaers aan het woord over de geschiedenis van de klassieke muziek in de 20ste eeuw, hij schreef er een boek over. Dieter van den Bergh haalt vakantieherinneringen op, en zelf begaf ik me onder Italiaanse archeologen bij een van de meest spectaculaire opgravingen van de laatste decennia in Europa. Ook daar speelde een – vrijwel vergeten – herinnering op.
Hoe te eindigen? Met een oproep van columniste Asha ten Broeke in de Volkskrant: ‘Lees gedichten, ruik aan bloemen, maak ruimte voor verwondering. Vul je leven met schoonheid, liefde en solidariteit. In duistere tijden is jezelf optillen een daad van verzet.’
Of het volstaat? Het is in elk geval een begin.
WIDO SMEETS
hoofdredacteur
Dit artikel is alleen toegankelijk voor Zout-abonnees.
Log in als u al abonnee bent of klik hier als u het wil worden. U krijgt er geen spijt van!
Abonneer nu
