ZL-lezeres en cultuurliefhebster Elise Oosterbaan trekt er vaak op uit. Zij houdt van afwisseling, met een voorliefde voor architectuur en industrieel erfgoed. In haar pre-pensioenleven was zij cultureel antropoloog en werkte ze in de communicatie. Haar huidige thuisbasis is Maastricht, eerder woonde ze in Venray, Amsterdam, Nijmegen en Heerlen. In ZL Podium vertelt Elise elke maand over haar culturele ontdekkingen.
aflevering 4
Enschede
Wat las ik? In het Rijksmuseum Twenthe in Enschede zijn exposities te zien van de Duitse kunstschilder Paula Modersohn-Becker (1876-1907) én glasblazer Bernard Heesen (1958). Mijn biezen gepakt en op naar Enschede.
De geschiedenis van Enschede, de grootste stad van Overijssel met bijna 160.000 inwoners, gaat terug tot in de Middeleeuwen. Een gebouw dat nog resteert uit die tijd is de Grote Kerk op de Oude Markt, nu in gebruik voor muziek- en dansvoorstellingen.
Met de onafhankelijkheid van België in 1830 en nieuwe stoommachines kreeg Twente alle kans om vanaf medio 19e eeuw textielindustrie te ontwikkelen. Rond 1900 groeide de stad als kool en kwamen er arbeidersbuurten, villa’s, parken, scholen, musea. Overal in Twente zag je toen spinnerijen en
textielfabrieken met Spinnerij Jannink als een van de grootste, gebouwd naar Engels voorbeeld.
Nu zijn er appartementen in het gebouwencomplex. Dit geldt ook voor de vroegere fabrieken van Oosterveld en Menko (foto).
Een mooi voorbeeld van vroege sociale woningbouw is Tuindorp Pathmos uit de jaren twintig bij het Thomas Ainsworthpark. Op initiatief van industrieel Van Heek werd in 1874 het fraaie Volkspark aangelegd, het eerst publiek toegankelijk park in Nederland. In dit park staat een monument (1953) van de kunstenaar Mari Andriessen ter nagedachtenis van slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog.
Textielfabrikant Sigmund Menko was een van de oprichters van de indrukwekkende synagoge (1928) aan de Prinsestraat.
De architectuur kenmerkt zich door een nieuwe zakelijke stijl met traditionele Oosterse elementen.
Ten noorden van de binnenstad ligt Roombeek, een wijk met veel moderne architectuur. In 2000 werd Roombeek getroffen door een grote vuurwerkramp. De wijk is daarna grootscheeps vernieuwd. Tegenwoordig is hier de ‘cultuurmijl’ met onder andere het museum voor mediakunst TeTem, De Museumfabriek en het Rijksmuseum Twenthe.
In het Rijksmuseum is nog tot 12 augustus de expositie Paula Modersohn-Becker te zien.
Een opvallend gebouw in Roombeek is de Stadshaard. Op het eerste gezicht lijkt het gebouw op een moskee beplakt met Delfts blauwe tegels, maar het blijkt een stadsverwarmingsketel te zijn. De grote tegels verwijzen naar het verleden van Enschede.
Noordwestelijk van de stad viel me op de campus van de Universiteit Twente een bijzonder kunstwerk op, de Taaie Tiller, een ingenieuze hefmachine van ontwerper Volkert van der Wijk.
Ps.: De expositie Paula Modersohn-Becker is vanaf 9 september in het Von der Heydt-Museum in Wuppertal te zien.
Dit artikel is onderdeel van &PAPER en valt buiten de verantwoordelijkheid van de ZOUT hoofdredactie.
