‘Industrie terug naar de binnenstad’

handenarbeidlokaal. “De laagdrempeligheid van Kumulus past ons zeer goed,” zegt directeur Frits Hoff. “Veel mensen hebben wel eens gehoord van een 3D-printer maar hebben geen idee wat het is en wat je ermee kunt.” Er staat een tiental overwegend zelfgebouwde printers. In een vitrine de artikelen die ermee zijn geprint: kopjes, beeldjes, sieraden, gadgets, kleinoden maar ook de hersenen van een Mosasaurus in kunststof. Printen we thuis inkt op papier, 3D-printers printen in traag tempo laagje op laagje, niet met inkt maar met (goedkoop) bio plastic, bio rubber, keramiek of gips. Frits Hoff, die tien jaar leraar natuurkunde en informatica was op een middelbare school, laat een rubberen afdichting van de koplamp van een oldtimer zien. Niet meer te krijgen maar wel zelf te tekenen en te printen. In de vitrine ook helder witte porseleinen kopjes die uit de keramiekprinter komen. Krijg je bezoek, heb je een kopje te weinig, print je er gewoon een uit. Dat lijkt ver weg maar is het niet. Bij de Bijenkorf zijn al 3D-printers te koop voor 1250 euro, binnenkort gaat Hoff naar eigen zeggen puik spul uit China voor dezelfde prijs verkopen. Het printmateriaal is voor een paar euro te koop, de software om het te gebruiken is gratis voorhanden op internet. De niet-commerciële FabLabs zijn opgericht door het Technologie Instituut in Massachusetts om de nieuwe technologie van computergestuurde productie, zoals driedimensionaal printen, bekend te maken. “Awareness kweken”, noemt Hoff dat. Zelf omschrijft hij zijn nering als “een klein TNO-tje, een laboratorium voor onderwijs en research, en een 3D-copycenter.” Het zijn op de gratis inloopdinsdagen vooral studenten en ontwerpers die binnen komen vallen. Zoals de breigorilla’s, verantwoordelijk voor de breisels rond bomen, hekken en lantaarnpalen in de stad. Ze hebben in het FabLab de mogelijkheden van de aanwezige lasersnijder ontdekt. Ze snijden er broches mee uit hout. Het Maastrichtse FabLab richt zich via masterclasses vooral op kunst- en technische scholen, en zoekt daarnaast samenwerking met het bedrijfsleven. Hoff is fulltimer, industrieel ontwerpster Monique de Wit heeft een halve baan. Verder zijn er vrijwilligers en freelancers, die worden betaald uit het potje met provinciale (een ton), landelijk (een ton) en Europese subsidie (twee ton) voor de komende drie jaar. De gemeente Maastricht heeft een adviseur ter beschikking gesteld die meedenkt en als intermediair optreedt. Wat kan FabLab betekenen voor het bedrijfsleven? Als het waar is dat hier toekomst wordt geschreven, dan zouden bedrijven toch zelf miljoenen investeren in deze nieuwe technologie? Hoff: “We hebben bezoek gehad van Innalox, een bedrijf uit de technisch keramische industrie. Die zijn enige tijd bezig geweest met TNO om te zien of ze op korte termijn iets konden bereiken. Zij zoeken nu naar andere oplossingen rondom 3D-printers. Met onze keramische printer kunnen we tot nu toe alleen kopjes en dergelijke uitprinten, wellicht kunnen we samen op nieuwe ideeën komen.” Zoals? Hoff: “Bijvoorbeeld bedenken welke rol de keramische industrie kan spelen in het printen van huizen.” Dat is nogal wat, het printen van huizen. “Met zeewater, zand en magnesium worden nu al huizen in onderdelen geprint. Tot dusver is het zo dat we simpel gezegd bakstenen bakken die we vervoeren naar een bouwterrein en daar een huis bouwen. Als we ter plekke kunnen printen, slaan we groot deel van de vervuilende en dure productie en logistiek over.” Barcelona kent binnenkort de hoogste FabLabdichtheid. Daar worden tien vestigingen ingericht die zich bezighouden met stadsontwikkeling en architectuur. Frits Hoff: “Als 3D-printers industrieel worden toegepast en in grote oplages snel kunnen produceren, zal de wereld enorm veranderen. De industrie kan weer terugkeren in de binnenstad. De techniek is schoon, arbeid is geen factor van belang meer en vervoer is ook niet meer aan de orde. In Barcelona geloven ze in deze toekomst.” Net als zijn eigen zoon Floris, die een compacte, uitvouwbare 3D-printer ontwikkelt die mee kan op reis. Hij loopt momenteel stage bij TNO in Eindhoven, op de afdeling waar voedselprinters worden ontwikkeld. Hoff: “Denk aan Senseo-apparaten die cartridges bevatten waarin koolhydraten, eiwitten en natuurlijke smaak- en kleurstoffen zitten waaraan je nog extra vitaminen en medicijnen kunt toevoegen. Straks print je gewoon een maaltijd uit. Eventueel met alle medicijnen die je moet slikken erin verwerkt. Ik zie het aan mijn eigen ouders, ze zijn op hoge leeftijd. Die moeten dagelijks een grote hoeveelheid pillen nemen, het valt niet altijd mee die te tellen en uit elkaar te houden. Mooi toch als ze met een druk op de knop voedsel uit kunnen printen waarin de exacte dosis pillen verwerkt is?” Verre toekomstmuziek? Hoff denkt dat dat wel eens mee kon vallen. “Een vriend van me kweekt algen in reactoren die omgezet worden in eiwitten. De hamburger die hij ermee print is lekkerder dan menige vegaburger. Ze zijn al te koop bij de Plus-supermarkten. Zijn vrouw print met stamcellen nieuw kraakbeen voor versleten knieën. Wat dat betreft ben ik een verbindingsofficier. Binnenkort brengen we haar in contact met de Life Science Campus in Geleen.” Mogelijkheden en consequenties van de 3D-printer zetten aan tot dromen. Stel dat we ooit naar Mars kunnen vliegen, zegt Hoff. “Duizenden mensen hebben zich al opgegeven. Best handig als je dan een printer mee kunt nemen om je eigen huis te bouwen. NASA en ESA zijn hier serieus mee bezig. Bizar hé. Soms is het wel heel erg Jules Verne.”