Laat het mooi wezen en zwijg de rest - De muzikale taal van Gen-Z

en cultuurcentrum Baarle, een voormalig klooster. Met 30 enclaves is Baarle-Nassau en -Hertog, tussen Tilburg en Turnhout, het meest gecompliceerde enclavecomplex ter wereld. Waar steek je de stroomkabels in? In Nederland of België? Hoe regel je vluchtroutes, de brandblussers? Alles is anders geregeld, verzucht Van Haeren. ‘Gedoe was het, gedoe blijft het. Het went nooit.’ Wel leuk gedoe trouwens, zegt-ie. Want op welk festival kun je nu in Nederland én België staan? Bovendien mag hij voor De Zomer van Baarle een zomer lang elke week de leukste bandjes uit beide landen halen. Probleempje is wel dat wat de Vlaming kent de Hollander vaak niet kent, en andersom. Neem Amsterdam Klezmer Band, of andersom gitaarveteraan Roland Van Campenhout. ‘We zijn totaal andere volkeren’, weet Van Haeren. Zanger Sam de Laat: ‘Alles is ingesteld op snelheid en succes. Ik ga niet meer bij de zelfscankassa staan, want ik wil een praatje!ʼ foto Joyce van Belkom Vanavond speelt Iskander Moon, nog onbekend in Nederland, en daarna Droom Dit, een Nederlandse band die vooral in eigen land snel aan populariteit wint. Het zestal, een studentenband van de popacademie van ArtEZ Conservatorium in Enschede, arriveert ’s middags al. ‘Wil je in Nederland zitten, of in België?’, vraagt Sam de Laat (24) bij de schaaktafel die precies op de grens staat. Baarle is voor het boegbeeld van de band een plek van ‘mythische proporties’. ‘Tijdens corona deden we vanuit onze studentenkamers beeldspelletjes, zoals een powerpointpresentatie. Omdat ik een topo-nerd ben, koos ik Baarle, het gekste stukje Nederland. En nu zie ik al die grenzen hier in het echt.’ Met Droom Dit maakt de getogen Brabander – groene nagellak, gouden oorbelletje en ketting – hypersensitieve Nederpop op een bedje van elektro; ergens tussen Spinvis en Depeche Mode. Op zijn arm prijkt een tattoo van het uitzicht van zijn oude studentenkamer in coronatijd: een muur. Op zijn enkel een tattoo van een Tasmaanse duivel, een herinnering aan festival Best Kept Secret, een hoogtepunt afgelopen zomer. En dat terwijl Droom Dit eerder al was uitgeroepen tot beste band van Eurosonic Noorderslag. Na twee EP’s kwam eerder dit jaar hun debuutalbum uit, Het hart bestaat niet en de rest ook niet, vol persoonlijke teksten van De Laat. ‘Taboes bespreekbaar maken is onze missie. Seks, trauma’s, liefdesverdriet, de dood, mental health. Ik worstel zelf ook met dingen, zoals jeugdtrauma’s en paniekstoornissen. Dankzij de muziek kan ik er nu mee omgaan. Het is therapie, om te groeien en een deel van mijn leven achter me te kunnen laten. Ik wil mensen ook laten zien dat je zo eerlijk kunt zijn zonder dat de wereld om je heen in elkaar stort.’ Sam de Laat groeide op in Gestel in Eindhoven. ‘Als kind zat ik thuis in een situatie die niet helemaal okay was. Mijn ouders pasten niet bij elkaar, toch kregen ze kinderen. Er waren veel conflicten, die hebben veel impact gehad. Toen ik zeven was, zijn ze uit elkaar gegaan.’ ‘Iets dat klein begon op mijn slaapkamer betekent nu ook iets voor andere mensen. Heel maf’ De jonge ‘Gen Z’ers’ worden soms ook ‘generatie Snowflake’ genoemd, omdat ze teer en gevoelig zouden zijn, als een sneeuwvlokje. Sam lacht. ‘De openheid over gevoeligheden, dat is de taal van mijn generatie. Mental issues bespreek je veel makkelijker. En seks. Dat is net zoiets als wat je die avond gaat eten.’ Of genderissues. ‘Ik voel me non-binair, genderfluïde, net als Seth, onze toetsenist. Ik heb gewoon niet constant het gevoel dat ik een man of een vrouw ben. Gender is een sociaal construct waar we van los kunnen breken. Ik vind het gestoord dat je een bepaald kledingstuk linkt aan iemands geslacht. Als ik een jurk aan wil, moet dat geen issue zijn. Ik voel me daar vaak gewoon beter in. Ben je dan meteen een man of een vrouw? Het nummer Zwijg de rest gaat over mijn genderidentiteit en over menselijke inclusiviteit. Wat begon als iets kleins op mijn slaapkamer, betekent nu ook iets voor andere mensen, best maf.’ Het publiek van Droom Dit bestaat uit gelijkgestemden. Mensen die vaak net even anders zijn dan de norm, zegt De Laat. ‘Die ook een moeilijke jeugd hebben gehad en worstelen met dezelfde issues. Dat voelt veilig, zoals wij ons ook veilig voelen in onze band. Iedereen accepteert me zoals ik ben.’ Iedereen mag er zijn, vult drummer Joshua van Veldhoven aan. ‘Het gaat om inclusiviteit.’ Joshua komt uit Buchten, bij Sittard. Hij is de tweede drummer van de band. De eerste stapte op omdat die zich onder meer vanwege zijn geloof niet zo thuisvoelde in Droom Dit. Ook Joshua is gelovig, hij groeide op met de pinksterbeweging. ‘Ik wil graag geloven dat er iets meer is, maar dat lukt niet altijd. Dingen waar wij als band juist voor staan zijn soms tegen het zere been van mijn geloof, zoals homoseksualiteit. Mijn tweelingbroer is homo. Dat wordt stilzwijgend goedgekeurd. We hebben het er thuis niet echt over. Net zo min als over de band.’ Van Veldhoven, met zijn 30 jaar de oudste van de band, is ook de tourmanager. ‘We willen zoveel mogelijk spelen, om hier wat mee te verdienen. We kunnen er nu nog niet van leven.’ Met streaming verdient de groep ‘verwaarloosbaar weinig’. ‘Muziek is bijna gratis tegenwoordig.’ Daarbij is de Nederlandstalige markt van Droom Dit is niet erg groot. De taal is een keuze, zegt Sam de Laat. ‘Ik wil zo ongefilterd en eerlijk mogelijk zijn zonder de façade van een vreemde taal.’ Zelf luistert hij weinig naar Nederlandstalig, liever naar Joy Division, Talk Talk, Son Lux, Oscar & The Wolf en Tamino. Ook laat hij zich beïnvloeden door schrijvers, waaronder Cees Nooteboom en A.F.Th. van der Heijden. ‘De laatste tijd lees ik sciencefiction, zoals De elektrische nachtmerrie van Philip K. Dick. Ik leer van zijn manier van vertellen.’ Meer rust om te kunnen lezen zou welkom zijn, maar hij is een kind van zijn tijd. ‘Onze aandachtspanne wordt steeds korter. Alles is ingesteld op snelheid en succes. Op scholen wordt ook steeds minder gelezen. Ik ben heel actief bezig met rust terugkrijgen. Heb al mijn socials eraf gejast, en trek binnenkort de natuur in. Ik ga ofok niet meer bij de zelfscankassa staan, want ik wil een praatje! Ik wil een heropleving van de echte wereld om me heen, niet in de wereld van mijn broekzak leven.’   Zwijg de rest Ik doe een wens zo klein Dat ik de helft Van de tijd niet word geslagen maar gestreeld Op mijn rug zo fijn Kras met je nagels op het einde Een woord in mijn huid Laat mij het lezen Laat het o zo mooi wezen De Nederlandse taal op zijn best En zwijg De rest Intussen is het publiek in de Baarlese kloostertuin er klaar voor. Van de drieduizend man in de Best Kept Secret-tent is het wel even een stapje terug. Slechts een handjevol jongeren, verder vooral grijze duiven. ‘Hebben jullie ooit gehoord van een moshpit?’, grapt De Laat na een paar nummers. De band laat zich niet uit het veld slaan, geeft zich helemaal in een meeslepend optreden, met fraaie achtergrondkoortjes, een wild dansende Sam en een bijna orgastische climax in In alles en in iets. Zo introvert als hij is naast de bühne, zo extravert is De Laat – die alle emoties eruit gooit – erop. Na Laatste traan wordt ‘we want more’ geroepen. Dat wordt Suis in mijn oren. Als het nummer is afgelopen haalt een oudere man in het publiek de vingers uit z’n oren, en klapt z’n handen stuk. Net als de rest van de aanwezigen. Programmeur Van Haeren straalt: de muziek was weer keischoon vanavond, en het publiek heeft genoten, al had er nog een beetje volk bij gemogen. En Droom Dit? De band verkoopt nog wat merchandise en laadt de spullen in de auto. Enschede is voor vannacht een brug te ver, dus crasht de band crasht op matjes in de Eindhovense woonkamer van Sams moeder. Hij kijkt er naar uit. ‘Worstenbroodjes en liefde gegarandeerd.’ Droom Dit speelt 17.10 in Hall of Fame Tilburg, 23.10 in Patronaat Haarlem, 1.11 in Hedon Zwolle, 6.11 in Ekko Utrecht en 12.11 in De Roma Antwerpen. droomdit.nl