Verzamelaars
De tentoonstelling Verzamelen is een kunst richt de blik terug in de tijd, niet alleen omdat er oude spullen te zien zijn, maar ook omdat de expositie ertoe aanzet met de blik van vroeger naar die spullen te kijken. Als hier in Centre Céramique in Maastricht één ding duidelijk wordt, dan is het dat het perspectief op ons eigen verleden voortdurend verschuift.
In 1863 werd het Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap (LGOG) opgericht. Eén van de doelstellingen was het aanleggen van een provinciale historische collectie. De expositie in Maastricht – eerder te zien in het Limburgs Museum in Venlo onder de titel Het Genootschap verzamelt – toont hoe het karakter van de verzameling in de loop van de jaren veranderde. Dit had te maken met gewijzigde opvattingen over wat de essentie van de geschiedenis uitmaakt, maar ook met de voorkeuren van de achtereenvolgende collectiebeheerders.
In eerste instantie werd zo ongeveer alles verzameld wat los en vast zit: tinnen bekers, horloges, speelkaarten, hangsloten, fietsen, kanten mutsjes, maar ook prachtige stukken zoals een zeventiende-eeuws kamerscherm met afbeeldingen van dorpen en kastelen rond Maastricht. Met het aantreden van Martin Rutten in 1907 groeide de aandacht voor kerkelijke kunst. Een nieuwe ommekeer kwam met Jozef Timmers, kunsthistoricus, hoogleraar en vanaf 1946 beheerder van de LGOG-collectie.
Timmers dirigeerde de curiosa naar het depot en legde de nadruk op kunst, niet in de laatste plaats hedendaagse kunst. Onder zijn leiding werd werk van mensen als Henri Jonas, Gène Eggen en Hendrik Wiegersma aangekocht.
Vanaf 1952 was de collectie gehuisvest in het Maastrichtse Bonnefantencomplex. Timmers nam ook de zaalinrichting onder handen: geen ‘planloos opgestelde rommel’ meer, zoals hij het zelf uitdrukte, maar ‘een goed, rustig en rhytmisch opgesteld museum’. In 1967 werd de verzameling verdeeld over het Bonnefantenmuseum, het Limburgs Museum en het Limburgs Archief. Het LGOG bestaat nog steeds als studiegenootschap.
Het is de ironie van de geschiedenis dat Timmers’ beeld van een provinciaal museum dat met zijn tijd meegaat, zichzelf voortdurend inhaalt. Henri Jonas en zijn collega’s zijn inderdaad geschiedenis geworden. Het Bonnefantenmuseum richt zich enerzijds op oudere kunst en anderzijds op de kunst van vandaag, of zelfs morgen. Het Limburgs Museum in Venlo draagt juist een veel bredere blik op de geschiedenis uit. In zekere zin keert het daarmee terug naar de gebruiksvoorwerpen, de stille getuigen van het dagelijks leven, uit de eerste jaren van het LGOG, maar dan op een wat minder ‘planloze’ manier.
Verzamelen is een kunst, Centre Céramique, Maastricht, t/m 27 september 2009. Zie www.centreceramique.nl
Religieuze kunst in Centre Céramique.
Foto Paul Rutten, gemeente Maastricht
