Noem mij old school, noem mij een idealist. Ik geloof in de vrije pers als vierde macht, het wakende oog in ons democratisch stelsel.
Bij het verslaan van misdaad is de verleiding groot, ook voor die vrije pers, om het afgrijselijke en immorele voor de lezer/kijker/luisteraar uit te vergroten. Misdaad trekt onze aandacht en doet het daarom goed in je google analytics en in je facebook statistics.
Duitsers worden vaak als nuchter beschreven. Misschien is het dan ook geen toeval dat de parel van een podcast waarover ik het hier wil hebben, Saal 101, uit de koker van een Duitse omroep komt. De Bayerische Rundfunk stelde een serie samen over een van de meest spraakmakende en huiveringwekkende processen uit de geschiedenis van de Bondsrepubliek. Van 2013 tot 2018 vond in het gerechtshof in München, in zaal A101, het proces plaats over de NSU, de Nationalsozialistische Untergrund. Deze neofascistische groep is verantwoordelijk voor tien moorden, twee bomaanslagen en vijftien bankovervallen. Het doelwit van de NSU waren steeds immigranten, of mensen die als ‘niet-Duits’ werden gezien.
Omdat in de Duitse rechtspraak het ‘Mündlichkeitsprinzip’ geldt, en er dus geen opnames worden gemaakt, schreven de aanwezige journalisten gedurende de 438 procesdagen hun eigen protocollen. Saal 101 is een selectie van deze protocollen, achteraf ingesproken door professionele sprekers. Zo ontstond een boeiend tijdsdocument, juist omdat er verder geen dramaturgie of duidingen aan te pas zijn gekomen. Nuchter vakwerk dat inzicht biedt in de krochten van dit marathonproces. Met dank aan de vrije pers.
CHRISTIANE GRONENBERG
Saal 101. Dokumentarhörspiel zum NSU-Prozess (2021). Bayerischer Rundfunk/Random House.
